Afrika parçalanır: Yeni okean dünya xəritəsini dəyişəcəkmi?

Geoloji Proses: Afrika Qitəsinin Bölünməsi

Afrika qitəsi tədricən iki hissəyə bölünür. Bu proses milyon illər ərzində baş verir və nəticədə Şərqi Afrika qitənin qalan hissəsindən ayrılaraq yeni bir okean yaranacaq. Alimlər bu fenomeni Şərqi Afrika Rift Sistemi (EARS) ilə əlaqələndirirlər. Bu rift sistemi dünyanın ən böyük geoloji çatlarından biridir və Efiopiya, Keniya, Tanzaniya, Mozambik kimi bir çox Afrika ölkəsindən keçir.

Rift Sistemi: İki Plitənin Ayrılması

EARS Afrika plitəsinin iki hissəyə bölünməsinə səbəb olur: kiçik Somali plitəsi və daha böyük Nubiya plitəsi. Bu plitələr hər il bir neçə millimetr sürətlə bir-birindən uzaqlaşır. 2004-cü ildə aparılan araşdırmaya görə, bu proses artıq 25 milyon ildir davam edir. 2018-ci ildə Keniyada yaranan böyük çatlar Afrikanın bölünməsi ilə əlaqələndirilsə də, alimlər bunun lokal bir hadisə olduğunu bildiriblər.

Gələcəkdə Yeni Okean

Alimlər hesab edirlər ki, bu geoloji proses 5-10 milyon ildən sonra Şərqi Afrikanın ayrılmasına və yeni bir okeanın yaranmasına səbəb olacaq. Afrika qitəsi öz “şərq çiynini” itirəcək və bu bölgə geniş bir dənizlə əhatələnəcək. Bu, Yer səthinin daim dəyişdiyini göstərən bir nümunədir. Tectonik plitələr milyon illər ərzində bir-birindən uzaqlaşır və qitələrin görünüşünü dəyişdirir.

Tarixi Paralellər

Bu proses Yer kürəsinin keçmişində də baş verib. Təxminən 138 milyon il əvvəl Cənubi Amerika və Afrika qitələri ayrıldı. Bu gün iki qitənin sahillərinə baxdıqda, bir vaxtlar bir-birinə tam uyğun gələn bir “pazl” kimi olduğunu görmək mümkündür. Şərqi Afrikanın ayrılması isə bu geoloji tarixdə yeni bir fəsil olacaq.

İnsanlıq Bu Dəyişikliyi Görəcəkmi?

Bu dəyişikliklər milyon illər ərzində baş verdiyi üçün insan təcrübəsi ilə ölçülməsi çətindir. Alimlər qeyd edirlər ki, Şərqi Afrikanın ayrılması və yeni okeanın yaranması insanlığın bu prosesə şahidlik edib-etməyəcəyini sual altında qoyur. Yer kürəsi daim dəyişir, lakin bu dəyişikliklər insan ömrü ilə müqayisədə olduqca yavaş baş verir.