Ağ Cırtdanlar və Qaranlıq Maddə: Axionlar Kainatın Sirrini Aça bilərmi?

Ağ cırtdanların sirli davranışı

Kanadada yerləşən Britaniya Kolumbiyası Universitetinin astrofizikləri ağ cırtdanların qeyri-adi soyuma sürətini araşdıraraq, axion adlı hipotetik hissəciklə bağlı maraqlı bir nəzəriyyə irəli sürüblər. Axionlar qaranlıq maddənin əsas namizədi hesab olunur, lakin onların mövcudluğu hələ sübut edilməyib.

Axionlar: Nəzəriyyədən reallığa

Axionların ideyası ilk dəfə 1977-ci ildə ortaya atılıb. Bu hissəciklər, maddə və antimaddə arasındakı kvant balanssızlığını izah etmək üçün təklif edilmişdi. Axionların zəif qarşılıqlı təsir göstərdiyi və çox kiçik kütləyə malik olduğu düşünülür. Maraqlıdır ki, qaranlıq maddə də oxşar xüsusiyyətlərə malikdir, bu da axionların qaranlıq maddə namizədi kimi qəbul edilməsinə səbəb olub.

Ağ cırtdanlar: Yarımcan ulduzlar

Ağ cırtdanlar, ulduzun ömrünün sonunda qalan sıx və soyuq nüvələridir. Bu ulduzlar o qədər sıx olur ki, cazibə qüvvəsi onları çökdürməli idi. Lakin elektron degenerasiya təzyiqi sayəsində bu çöküş baş vermir. Elektronların eyni enerji vəziyyətini paylaşa bilməməsi, onları sürətləndirir və ulduzu sabit saxlayır.

Axionlar və ağ cırtdanlar

Tədqiqatçılar ağ cırtdanların soyuma sürətinin axionlarla bağlı ola biləcəyini irəli sürüblər. Axionlar, sürətli hərəkət edən elektronlar tərəfindən yarana bilər. Üstəlik, bəzi müşahidələr göstərir ki, ağ cırtdanlar bəzən gözləniləndən daha sürətlə soyuyur. Əgər axionlar mövcuddursa, bu hissəciklərin ulduzdan enerji çıxararaq bu soyumanı izah edə biləcəyini düşünürlər.

Təcrübələr və nəticələr

Alimlər Hubble Kosmik Teleskopunun arxiv məlumatlarından istifadə edərək bir neçə simulyasiya keçiriblər. Bu simulyasiyalar axionların ağ cırtdanların temperaturuna və yaşına necə təsir etdiyini araşdırmağa imkan verib. Nəticələr, axionların təsirini sübut edə bilməsə də, elektronların axion yaratma ehtimalını bir trilyonda bir şans kimi müəyyən edib.

Nəticə və gələcək perspektivlər

Tədqiqatçılar axionların mövcudluğunu tamamilə istisna etməsələr də, elektronlar və axionlar arasında birbaşa qarşılıqlı təsirin çox az ehtimalla baş verdiyini vurğulayıblar. Johns Hopkins Universitetindən astrofizik Paul Sutter qeyd edir ki, axionları tapmaq üçün daha ağıllı metodlara ehtiyac var. Bu araşdırma, qaranlıq maddə namizədləri ilə bağlı yeni yollar açır və elm adamlarını daha yaxın həllərə yönləndirir.