Süni intellekt və Campi Flegrei bölgəsindəki zəlzələlər

Stanford Universiteti, İtaliyanın Geofizika və Vulkanologiya Milli İnstitutu (INGV)-Osservatorio Vesuviano və Neapol Federico II Universitetinin alimləri Campi Flegrei bölgəsində süni intellektin köməyi ilə zəlzələlərin təhlilində inqilabi nəticələr əldə edib. Bu vulkanik bölgə, Neapol şəhərinin qərbində yerləşir və yarım milyondan çox insanın yaşadığı ərazidə zəlzələ riski daşıyır.

Yeni yanaşmanın üstünlükləri

Süni intellekt modeli, mövcud seysmik monitorinq məlumatlarından istifadə edərək əvvəllər aşkar edilməyən zəlzələləri müəyyən etmək üçün yüksək dəqiqlik təmin edir. Bu yanaşma sayəsində 2022-2025-ci illər arasında 54000-dən çox zəlzələ qeydə alınmışdır ki, bu da əvvəlki metodlarla aşkar edilənlərin dörd qatıdır. Alimlər əvvəllər məlum olmayan qırılma xətlərini də müəyyən ediblər, bu isə gələcəkdə baş verə biləcək zəlzələlərin miqyasını qiymətləndirməyə kömək edir.

Risklərin qiymətləndirilməsi və ictimaiyyətin məlumatlandırılması

Mütəxəssislər Campi Flegrei bölgəsindəki seysmikliyin hər an dəyişə biləcəyini vurğulayırlar. Bu səbəbdən, süni intellekt aləti təkcə elmi araşdırmalar üçün deyil, ictimaiyyətin təhlükəsizlik tədbirləri görməsi üçün də əhəmiyyətlidir. Alət artıq INGV tərəfindən müstəqil şəkildə istifadə olunur və zəlzələ ocaqlarının operativ müəyyənləşdirilməsi ilə fövqəladə hallara daha sürətli cavab verməyə imkan verir.

Tarixi narahatlıq dövrləri

Campi Flegrei bölgəsi 1950-ci illərdən bəri bir neçə narahatlıq dövrü yaşamışdır. Son dövr 2005-ci ildə başlamış, 2018-ci ildə seysmikliyin artması ilə davam etmişdir. 2025-ci ilin ilk 8 ayında bölgədə 4-dən yuxarı maqnitudalı beş zəlzələ qeydə alınmışdır. Alimlər Pozzuoli şəhərinin altında iki qırılma xəttinin birləşdiyini aşkar ediblər, bu isə bölgənin geoloji strukturlarını daha yaxşı anlamağa imkan verir.

Gələcək risklər

Campi Flegrei bölgəsi son 40000 il ərzində Avropadakı ən böyük vulkan püskürmələrinə səbəb olmuşdur. Bununla belə, mütəxəssislər yaxın gələcəkdə püskürmədən daha çox yer səthinə yaxın maqnitudalı zəlzələlərin riskini vurğulayırlar. Tədqiqatçılar, calderanın ümumi şişkinliyinin zəlzələləri təzyiq vasitəsilə hərəkətə gətirdiyini, lakin magma hərəkətinin müşahidə edilmədiyini bildirirlər.

Nəticələr

Campi Flegrei bölgəsindəki yeni seysmik araşdırmalar süni intellektin geofizika sahəsində tətbiqinin potensialını nümayiş etdirir. Bu texnologiya, digər seysmik bölgələrdə də təhlilin keyfiyyətini artırmaq üçün tətbiq oluna bilər. Alimlər, bu yeniliyin həm elmi, həm də ictimai təhlükəsizlik tədbirlərində mühüm rol oynayacağını vurğulayırlar.