Alain Aspect: Kvant fizikasının sirr dolu dünyasına səyahət

Kvant Dolaşıqlığının Kəşfi

Alain Aspect-in kvant fizikasına olan marağı qeyri-adi bir yerdə başladı: Kamerunda. Parisin məşhur École Normale Supérieure-də deyil, Afrikada xidmət edərkən Claude Cohen-Tannoudji-nin kvant fizikasına dair kitabını oxumaqla bu sahəyə dərin maraq göstərdi. O kitab onun həyatını dəyişdi.

Alen Aspekt — fransız fiziki, kvant optikası, gizli dəyişənlər nəzəriyyəsi və kvant dolaşıqlığı üzrə mütəxəssisdir. Dolaşan fotonlarla apardığı təcrübələrə və Bellin bərabərsizliklərinin pozulmasını kəşf etdiyinə görə fizika üzrə Nobel mükafatına (2022-ci ildə Con Klauzer və Anton Zeilinqerlə birlikdə) layiq görüldü.

1982-ci ildə Aspect, kvant dolaşıqlığı adlanan fenomeni eksperimental olaraq sübut etdi. Bu, iki hissəcik arasında məsafədən asılı olmayaraq ani əlaqəni təsvir edən bir hadisədir. Albert Einstein bu fenomeni "fantom təsir" adlandırmış və onun mümkünlüyünə şübhə ilə yanaşmışdı. Lakin Aspect-in təcrübələri bu mübahisəni həll etdi və kvant texnologiyasının ikinci inqilabına yol açdı.

Einstein və Bohr Arasındakı Mübahisə

Aspect-in təcrübələri, 20-ci əsrin ən böyük fiziklərindən olan Albert Einstein və Niels Bohr arasında illərlə davam edən mübahisəyə son qoydu. Einstein reallığın obyektiv olduğuna inanırdı, lakin Bohr kvant reallığının müşahidə ilə müəyyən edildiyini iddia edirdi. Aspect-in işi göstərdi ki, Einstein-in mövqeyi kvant mexanikası ilə tam uyğun gəlmir.

Kvant Texnologiyasının Gələcəyi

Aspect, kvant texnologiyasının gələcəyi barədə də danışır. O, kvant kompüterlərinin və kvant kriptoqrafiyasının inkişafı ilə bağlı həyəcanını bölüşür. Lakin o, həmçinin bu texnologiya ətrafında çoxlu şişirtmələr olduğunu vurğulayır. "Hələlik bu texnologiyanın cəmiyyətə necə təsir edəcəyini dəqiq bilmirik," deyə o bildirir.

Fizika və Sehr

Maraqlıdır ki, Aspect-in başqa bir hobisi də magiyadır. O, fizika ilə sehr arasında paralellər aparır: "Hər iki sahədə də inanılmaz görünən şeylər var, lakin onların arxasında izahlar mövcuddur." Bu yanaşma onun elmi düşüncə tərzini və marağını əks etdirir.

İnsanlıq və Elm

Aspect, elmi biliklərin cəmiyyətə çatdırılmasının əhəmiyyətini vurğulayır. O, elmi inkar edənlərə qarşı mübarizə aparmaqdansa, elmi sevən və maraqlanan insanlara yönəlməyə üstünlük verir. "Elm, insanlara dünyanı daha yaxşı başa düşmək üçün bir vasitədir," deyə o qeyd edir.

Aspect-in hekayəsi, yalnız bir alim kimi deyil, həm də insan iradəsi və marağının gücünü göstərən bir həyat hekayəsidir.