James Webb teleskopu ilə aşkar edilən nadir qalaktika birləşməsi

Astronomlar James Webb kosmik teleskopunun köməyi ilə erkən kainatda 5 qalaktikanın eyni anda toqquşub birləşməsini aşkar ediblər. Bu hadisə Böyük Partlayışdan 800 milyon il sonra, yəni təxminən 13 milyard il əvvəl baş verib. 5 qalaktikadan ibarət bu sistem lokal kainatda tanınmış Stefan Kvintetini xatırladır və ona "James Webb Kvinteti" adı verilib.

Qalaktikaların xüsusiyyətləri və müşahidələr

Hər bir qalaktika ayrıca ELG1, ELG2, ELG3, ELG4 və ELG5 olaraq adlandırılıb. Alimlər bildirirlər ki, bir neçə qalaktikanın eyni anda birləşməsi erkən kainatda olduqca nadir hadisədir. Hesablamalara görə, məlum kainatda qalaktikaların yalnız 1%-dən az hissəsi çoxqalaktikalı birləşmələrdə iştirak edir. James Webb Kvinteti üzərində aparılan müşahidələr göstərdi ki, bu sistem həqiqətən qarşılıqlı əlaqədə olan bir sistemdir. Bütün 5 qalaktika bir-birini qravitasiya ilə cəlb edir və ulduzlararası qaz mübadiləsi başlayır.

Böyük Partlayışdan sonra qalaktikaların təkamülü

Astronomların hesablamalarına görə, James Webb Kvinteti Böyük Partlayışdan 1-1.5 milyard il sonra bir nəhəng qalaktikaya çevrilməli idi. Alimlər müəyyən ediblər ki, 5 qalaktikadan ibarət sistemin kütləsi Günəşin kütləsindən təxminən 10 milyard dəfə çoxdur. Sistemdəki iki əsas qalaktika bir-birindən təxminən 43000 işıq ili məsafədə yerləşir, ən uzaq qalaktika cütlüyü isə təxminən 60000 işıq ili məsafədədir. Müqayisə üçün, Süd Yolu qalaktikasının diametri 100000 işıq ilidir.

Ulduzların yaranma sürəti və erkən qalaktikalar

Tədqiqat göstərdi ki, James Webb Kvintetində yeni ulduzların yaranması prosesi gözləniləndən daha sürətlə gedir. Bu sistem lokal kainatda mövcud olan Stefan Kvintetinə bənzəyir, harada ki 4 qalaktikanın birləşməsi baş verir. Astronomlar həm James Webb Kvintetinin, həm də Stefan Kvintetinin qalaktikaları birləşdirən materiya körpülərinə malik olduğunu bildirirlər.

Nəticələr və gələcək perspektivlər

James Webb Kvintetinin böyük kütləsi və ulduz yaranma sürəti erkən kainatda ulduzların formalaşması davam edən kiçik qalaktikaların necə iri, “sakit” qalaktikalara çevrilə biləcəyini izah edə bilər. “Sakit” qalaktikalar dedikdə yeni ulduzların yaranmasının dayandığı qalaktikalar nəzərdə tutulur. Əgər 5 aktiv qalaktika ölü qalaktikaya çevrilirsə, bu sistem erkən kainatda qalaktikaların təkamülünü daha yaxşı anlamaq üçün mühüm açar ola bilər.