Pensilvaniya ştatı Universitetinin alimləri ildırımın yaranma mexanizmini dəqiq izah edən bir araşdırma aparıblar. Onların fikrincə, ildırımlar güclü elektrik sahələrinin təsiri ilə yaranır. Bu sahələr, atmosferdəki elektronları sürətləndirərək havanın molekulları ilə toqquşmasına səbəb olur və nəticədə rentgen şüaları meydana gəlir.

Day.Az-ın Gazeta.ru-ya istinadən verdiyi xəbərə görə, araşdırmanın nəticələri Journal of Geophysical Research: Atmospheres (JGRA) jurnalında dərc edilib. Uzun müddət fizika mütəxəssisləri ildırımı sadə elektrik boşalması kimi qəbul edirdilər. Ancaq yeni araşdırma göstərib ki, bu təbii hadisə daha mürəkkəb şəkildə meydana gəlir.

Alimlər, ildırımdan əvvəl atmosferdə rentgen şüalarının necə əmələ gəldiyini izah etmək üçün riyazi modeldən istifadə ediblər. Onların fikrincə, bütün proses kosmik şüaların təsiri ilə yaranan elektronlardan başlayır. Bu elektronlar, buludlardakı elektrik sahələri tərəfindən sürətləndirilir, havanın molekulları ilə toqquşur və rentgen şüaları yaradır. Bu rentgen şüaları isə zəncirvari reaksiyanı hərəkətə gətirərək ildırımın yaranmasına səbəb olur. Bu fenomen "yerüstü gamma partlayışı" kimi tanınır.

Araşdırma rəhbəri, professor Viktor Pasko bildirib: "Nəticələrimiz təbiətdə ildırımların necə meydana gəldiyini ilk dəqiq kəmiyyət izahı ilə təqdim edir." Alimlər, modelin məlumatlarını peyklərdən, yerüstü müşahidələrdən və yüksək hündürlükdə uçan təyyarələrdən alınan real müşahidələrlə müqayisə ediblər. Bu, buludlarda rentgen və radio siqnallarının ildırımdan əvvəl hansı şəraitdə meydana gəldiyini anlamağa kömək edib.

Professor Pasko əlavə edib ki, bu zəncirvari reaksiya çox kompakt sahələrdə baş verə bilər. Əvvəlki araşdırmalarda fizika mütəxəssisləri gamma partlayışların bu sahələrdə meydana gəldiyini təsbit etmişdilər. Bununla yanaşı, bu proses çox müxtəlif güclə baş verə bilər, bu da niyə bəzi rentgen şüaları ildırım zamanı radio dalğaları və ya işıq partlayışları ilə müşayiət olunmadığını izah edir.