Elm və Kosmos
Alkoqolla zəngin ulduz sistemi 'həyatın, o cümlədən bizim necə formalaşdığını' izah edə bilər
13
Süni intellekt
Oxumaq vaxt alır?
Məqalələri dinləyə bilərsizAlimlər gənc ulduzun orbitində alkoqol aşkarlayıblar və bu, Yer üzündə həyatın mənşəyini anlamağa kömək edə bilər. HD 100453 adlı ulduzun ətrafındakı qazlarda metanol (metil spirti) və onun izotopları (elementlərin müxtəlif versiyaları) aşkar edilib. Bu, alimlər tərəfindən gənc ulduzların disklərində metanol izotoplarının ilk dəfə aşkarlanmasıdır. Nəticələr 5 iyun tarixində "The Astrophysical Journal Letters" jurnalında dərc edilib.
Metanol, həyat üçün zəruri olan amin turşuları kimi üzvi birləşmələrin quruluşu üçün əsas elementdir. Alimlər daha əvvəl ulduz formalaşan disklərdə metanol aşkar ediblər, lakin onun nadir izotopları tapılmamışdı. Harvard və Smithsonian Astrofizika Mərkəzində tədqiqatçı olan Alice Booth, "Bu metanol izotoplarının tapılması, Yer üzündə həyatın qurulması üçün lazım olan maddələrin tarixini anlamaq üçün vacib məlumatlar verir" deyə bir açıqlamada bildirib.
Bir çox gənc ulduz qaz və tozdan ibarət fırlanan disklərlə əhatə olunub. Bu "protoplanet diskləri" planetlərin, ayların və kometlərin formalaşması üçün material təmin edir. Tədqiqat qrupu metanol kəşfini Çilidə yerləşən Atakama Böyük Millimetr/submillimetr Array (ALMA) vasitəsilə əldə edilən məlumatlardan istifadə edərək edib. ALMA yaxınlıqdakı protoplanet disklərində qazın kimyəvi tərkibini və paylanmasını xəritələşdirir.
HD 100453 ulduzu Günəşdən daha böyükdür və təxminən 1.6 dəfə onun kütləsinə malikdir. Bu, metanol və digər molekulların diskin içində qaz vəziyyətində qalmasını təmin edir, halbuki daha kiçik ulduzların daha soyuq disklərində molekullar adətən buz şəklində olur və ALMA tərəfindən aşkarlana bilmir. Tədqiqatçılar HD 100453 ulduzunun diskində metanolun digər üzvi molekullara nisbətinin Günəş sistemimizdəki kometlərə bənzədiyini aşkar ediblər. Bu tapıntılar protoplanet disklərindəki buzların birləşərək kompleks üzvi molekullarla dolu kometlər yaratdığını və onların toqquşmalar vasitəsilə planetlərə çatdırıldığını göstərir.
Tədqiqatın həmmüəllifi və Hollandiya Leiden Universitetində protoplanet disklərini araşdıran doktorant Milou Temmink, "Bu araşdırma, kometlərin milyardlarla il əvvəl Yerə mühüm üzvi maddələri çatdırmaqda böyük rol oynaya biləcəyini dəstəkləyir. Ola bilsin ki, həyatın, o cümlədən bizim burada formalaşa bilməsinin səbəbi məhz kometlərdir" deyə açıqlama verib.