ALSV Layihəsinin Doğuşu

1980-ci illərin əvvəllərində ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri sürətli kosmik missiyalar həyata keçirmək üçün hava ilə buraxılan bir kosmik gəmi konsepti üzərində çalışırdı. Bu layihə, Air Launched Sortie Vehicle (ALSV) adını daşıyırdı və 747 təyyarəsinin arxasında daşınan kiçik bir kosmik gəmini nəzərdə tuturdu. Don Hart, Hərbi Hava Qüvvələrinin Raket İtələmə Laboratoriyasının rəhbəri olaraq, bu layihəni başlatdı və onun məqsədi kosmosa sürətli və çevik çıxış təmin etmək idi.

Texnoloji Çətinliklər

ALSV konsepti, 747 təyyarəsinin modifikasiyası ilə başlayırdı. Təyyarə, içərisində maye oksigen və maye hidrogen saxlayan tanklarla təchiz ediləcəkdi. Bu tanklar kosmik gəmini buraxmadan öncə doldurulacaqdı. Kosmik gəmi, 747-dən ayrıldıqdan sonra öz raket motorlarını işə salaraq orbitə çıxacaqdı. Lakin bu sistem, bir çox texnoloji və struktur problemlərlə üzləşdi. Məsələn, tankların uçuş zamanı tamamilə yanıb-yox olmayacağına dair narahatlıqlar vardı.

Uğursuzluğun Səbəbləri

Layihə texnoloji cəhətdən mümkün olsa da, yüksək maliyyə xərcləri və məhdud faydalılıq səbəbindən dayandırıldı. Hərbi Hava Qüvvələrinin ehtiyaclarına uyğun bir missiya tapılmadı, çünki ALSV-nin daşıya biləcəyi yük kiçik idi və kosmosda uzun müddət qalmaq üçün nəzərdə tutulmamışdı. Üstəlik, NASA-nın subsidiyalı Space Shuttle proqramı daha sərfəli idi.

İnsan Faktoru və Konsepsiyanın Təsiri

ALSV layihəsi, kosmosa sürətli çıxış ideyasını irəli sürsə də, onun praktiki tətbiqi mümkün olmadı. Layihə, mühəndislərin cəsarətli ideyalarını və kosmik texnologiyaların inkişafını nümayiş etdirdi. Bununla belə, layihənin uğursuzluğu, kosmik missiyaların təkcə texnoloji deyil, həm də iqtisadi və strateji baxımdan əsaslandırılmasının vacibliyini göstərdi.

Nəticə

ALSV layihəsi, kosmos texnologiyalarında qeyri-adi və innovativ yanaşmalara dair bir dərsdir. Layihənin hekayəsi, kosmosun tədqiqində yalnız texnologiyanın deyil, həm də iqtisadi və strateji planlamanın əhəmiyyətini vurğulayır.