Amerikalı molekulyar bioloqlar bağırsaq çöplərini (Escherichia coli) Altsheymer xəstəliyinə qarşı dərmanların axtarışı üçün yüksək həssas bioloji sensor kimi istifadə etməyi mümkün edən yeni bir yanaşma hazırlayıblar. Bu metod, beynin neyronlarında zərərli zülal yığınlarının (beta-amiloid) yaranmasına səbəb olan kiçik zülal hissəciklərini əvvəlcədən müəyyən etməyə kömək edir. Bu yenilik dərmanların hazırlanmasını sürətləndirəcək. Araşdırma nəticələri "Nature Chemical Biology" jurnalında dərc olunub.

Alimlərin sözlərinə görə, bu yanaşma artıq mövcud olan molekulların effektivliyini tez bir zamanda qiymətləndirməyə və yeni, daha aktiv maddələr tapmağa imkan verir. Bu texnologiya ilə, indi mövcud olan dərmanlardan 20 dəfə daha təsirli olan kiçik molekullar aşkar edilib. Bu molekullar beta-amiloid yığılmalarının yaranmasını və böyüməsini əngəlləyir.

Tədqiqatçılardan biri, Viskonsin-Madison Universitetinin dosenti Tina Vanq bildirib ki, Altsheymer xəstəliyinə qarşı hazırlanmış bir çox terapiya beta-amiloid yığınlarının təsirini azaltmağa yönəlib. Bu zülal yığınları neyronlarda toplanır və onların kütləvi ölümünə səbəb olur. Lakin indiyə qədər bu yığınları effektiv şəkildə məhv etmək mümkün olmayıb, çünki bu yığınlar çox böyük ölçülüdür.

Alimlər hesab edirlər ki, xəstəliyin inkişafını yavaşlatmaq və ya tamamilə qarşısını almaq üçün böyük zülal yığınlarını deyil, onların kiçik hissəciklərini hədəf almaq lazımdır. Bu hissəciklər "APP" zülalının qırıntılarından ibarətdir və "AB42 oligomerləri" adlanır. Tədqiqatçılar, bu zülal qırıntılarını bağlayaraq onların daha böyük yığınlara çevrilməsini əngəlləyən molekullar hazırlamaq üzərində çalışırlar.

Yeni yanaşma "canlı" bioloji sensorlardan istifadə edir. Bu məqsədlə bağırsaq çöplərinin genetikası dəyişdirilib. Bu bakteriyalar, beta-amiloid hissəcikləri ilə qarşılıqlı təsir zamanı "CAT" adlı bir ferment istehsal edir. Bu ferment, bakteriyaları antibiotiklərdən qoruyur. Beləliklə, beta-amiloid hissəciklərinə bağlana bilən molekullar bakteriyaları xloramfenikol antibiotikindən qoruyur, bu isə dərman prototiplərinin effektivliyini qiymətləndirmək üçün bir vasitə yaradır.

Araşdırma zamanı alimlər, artıq mövcud olan "YLTIRLM" dərman prototipinin milyonlarla variasiyasını hazırlayıb və onların təsirini sınaqdan keçiriblər. Nəticədə, beta-amiloid hissəciklərinə daha yaxşı bağlana bilən bir neçə molekul aşkar edilib. Alimlər ümid edirlər ki, bu yanaşma ilə daha təsirli dərman prototipləri daha az vaxt və vəsaitlə hazırlanacaq.