Asteroidin Atmosferdəki Səyahəti

2023 CX1 adlı kiçik asteroid 13 fevral 2023-cü ildə, saat 16:00-da (1400 GMT) Şimali Fransanın səmasında parlayaraq atmosferdə parçalandı. Bu hadisədən yeddi saat əvvəl macar astronomu cismi təxminən 200000 kilometr məsafədə aşkar etmişdi. Asteroidin eni bir metrdən az və çəkisi 650 kiloqram idi.

Beynəlxalq Əməkdaşlıq

NASA və Avropa Kosmik Agentliyi, asteroidin trayektoriyasını və enmə vaxtını dəqiq hesablayaraq elm dünyasında nadir bir nailiyyət əldə etdi. Dünyanın müxtəlif yerlərindəki rəsədxanalar bu hadisəni müşahidə etmək üçün bir araya gəldi. Xüsusilə Fransanın FRIPON/Vigie-Ciel şəbəkəsi peşəkar və amatör astronomların əməkdaşlığı ilə bu prosesdə mühüm rol oynadı.

İctimaiyyətin Töhfəsi

Fransanın Milli Təbiət Tarixi Muzeyindən olan meteorit mütəxəssisi Briqit Zandanın sözlərinə görə, ictimaiyyətin göndərdiyi foto və videolar, xüsusilə də sosial mediada paylaşılan görüntülər, asteroidin atmosferdəki parçalanmasını misilsiz dəqiqliklə izləməyə imkan verdi. Bir video, asteroidin neçə hissəyə parçalandığını və bunun necə baş verdiyini göstərdi.

Parçalanmanın Təfərrüatları

Asteroid, Yer səthindən 28 kilometr yüksəklikdə iki mərhələdə "çox kəskin şəkildə" parçalandı və kütləsinin 98%-ni itirdi. Bu prosesdə böyük miqdarda enerji sərbəst buraxıldı. Tapılan ilk meteorit, 93 qram ağırlığında idi və hadisədən iki gün sonra Saint-Pierre-le-Viger qəsəbəsində aşkarlandı. Ümumilikdə, ondan çox meteorit toplanaraq muzey kolleksiyasına əlavə edildi.

Planetar Müdafiə Üçün Əhəmiyyəti

Bu hadisə ilə bağlı əldə edilən məlumatlar, asteroidlərin parçalanma mexanizmlərini daha yaxşı anlamaq və potensial təhlükələri qiymətləndirmək üçün əhəmiyyətlidir. 2023 CX1, ehtimal ki, Mars və Yupiter arasında yerləşən Massaliya asteroid ailəsindən qopmuşdu. Bu cür parçalanmaların təsirləri, bu dəfə zərərsiz olsa da, gələcəkdə daha ciddi nəticələrə səbəb ola bilər.

Tarixi Paralellər

Məsələn, 2013-cü ildə Çelyabinsk üzərində 20 metrlik bir asteroid beş mərhələdə parçalanaraq böyük bir şok dalğası yaratmışdı. Bu hadisə nəticəsində minlərlə pəncərə qırılmış və 1000-dən çox insan yaralanmışdı.

Asteroidlərin parçalanma xüsusiyyətlərini başa düşmək, planetar müdafiə strategiyalarını gücləndirmək üçün vacibdir.