sPHENIX: Zamanın başlanğıcını təkrar yaratmağa hazırdır

10 illik tikinti prosesindən sonra, ABŞ-ın sPHENIX çarpıcısı Böyük Partlayışdan sonra yaranmış maddəni araşdırmaq üçün tam hazırdır. Bu çarpıcı, quark-gluon plazmasının xüsusiyyətlərini araşdırmağa kömək edəcək.

CERN və ABŞ-ın rolu

CERN-in Böyük Hadron Çarpıcısı (LHC) dünyanın ən güclü hissəcik fizikası aləti olsa da, ABŞ-ın Brookhaven Milli Laboratoriyasındakı Relativistik Ağır İon Çarpıcısı (RHIC) bu tədqiqatlara dəstək verir. ABŞ Enerji Departamenti 2015-ci ildə sPHENIX çarpıcısının təkmilləşdirilməsini təsdiqləyib.

sPHENIX-in texniki xüsusiyyətləri

Yeni detektor saniyədə 15000 hadisəni qeyd edə bilir ki, bu da əvvəlki detektordan üç dəfə çoxdur. Qızıl ionlarının toqquşması nəticəsində yaranan hissəciklərə dair ilk nəticələr 2024-cü ildə toplanmışdır.

Əsas testlər və nəticələr

sPHENIX çarpıcısı “standart şam” testi zamanı baş-toqquşma hadisələrində 10 dəfə daha çox enerjili hissəcikləri dəqiq ölçüb. Bu, detektorun düzgün işlədiyini təsdiqləyir.

Quark-gluon plazmasının araşdırılması

Quark-gluon plazma hissəciyi yalnız bir sextillion saniyə mövcud olur və bir neçə trilyon dərəcə Selsi temperaturuna çatır. Alimlər bu hissəcikləri “ideal maye” adlandırırlar.

Gələcək planlar

sPHENIX çarpıcısı RHIC-in sonuncu 25-ci iş dövründə istifadə ediləcək. Daha sonra bu çarpıcı Elektron-İon Çarpıcısına (EIC) çevriləcək. EIC gluonların davranışını daha dəqiq araşdırmağa imkan verəcək.

ABŞ, hissəcik fizikası sahəsində liderliyini itirsə də, sPHENIX çarpıcısı ölkənin bu sahəyə olan marağını və elmi tədqiqatlara ciddi yanaşmasını göstərir.