İsveçli fotoqraf Kristian Aslund Arktik Dairəsində yerləşən Svalbard arxipelaqında buzlaqların vəziyyətini sənədləşdirmək üçün Spitsbergen adasının sahillərində kiçik bir qayıqla araşdırma aparıb. O, bir əsr əvvəl çəkilmiş arxiv şəkilləri ilə müqayisə etmək məqsədilə eyni mövqedən yeni şəkillər çəkib. Lakin nəticələr təəccüblüdür: 1918-ci ildə çəkilmiş bir şəkildən fərqli olaraq, 2024-cü ildə çəkilən fotoda əvvəlki nəhəng buzlaqların yerində demək olar ki, boş torpaq görünür.

Bu müqayisə Aslundun Norveç Qütb İnstitutu və Greenpeace ilə birgə üzərində işlədiyi layihənin bir hissəsidir. O, bu ərazini 2002-ci və 2024-cü illərdə iki dəfə ziyarət edib və arxivdən tapdığı tarixi şəkillər əsasında hansı yerləri fotoşəkil çəkəcəyini müəyyənləşdirib. İlk dəfə 2002-ci ildə bölgəni sənədləşdirdikdən sonra, 2024-cü ildə yenidən həmin yerlərə qayıdaraq buzlaqların daha da geri çəkildiyini müşahidə edib.

Arktikanın qlobal istiləşmə səbəbindən dünyanın digər bölgələrinə nisbətən iki dəfə daha sürətlə istiləşdiyi məlumdur. Bəzi tədqiqatlara görə, bu rəqəm hətta dörd dəfə sürətli ola bilər. NASA-nın məlumatına əsasən, Arktikadakı yay buz örtüyü hər onillikdə 12,2% azalır. Bu sürətli ərimə qlobal dəniz səviyyəsinin artmasına səbəb olur ki, bu da yaşayış ərazilərinin su altında qalması riskini artırır. Buzlaqların əriməsi nəticəsində dənizə tökülən təzə su qlobal okean axınlarını pozaraq dəniz ekosistemlərinə ciddi təsir göstərə bilər.

Kristian Aslund qeyd edir ki, 2002-ci ildə yayımladığı ilk şəkillər bəzi insanlar tərəfindən şübhə ilə qarşılanmışdı. Buzlaqların təbii bir şəkildə genişlənib-daraldığını və ya yayda çəkilmiş şəkillərin qış şəkilləri ilə müqayisə edildiyini iddia edənlər olmuşdu. Lakin arxivdəki şəkillərdə nə dəniz buzunun, nə də qış dövrünə aid olan qar təbəqəsinin olmaması bu iddiaları təkzib edir.

2024-cü ildə çəkdiyi yeni şəkillərin yayımlanmasından sonra da oxşar tənqidlər aldığını bildirən Aslund, "Mən təəccüblənirəm ki, 2024-cü ildə belə insanlar gördüklərinə inanmaqda çətinlik çəkir. Bu layihənin əsas məqsədi bir şəkilin min sözlə ifadə edə bilmədiyini göstərməkdir, lakin hələ də insanlar buna inanmaqda çətinlik çəkirlər," deyə vurğulayıb.

Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, Arktikada yay buz örtüyü son 100 ildə 40-50% azalıb və bu tendensiya davam edərsə, 2050-ci ilə qədər ilk buzsuz yay mövsümünün baş verəcəyi gözlənilir. Bu isə bölgədə ciddi iqlim dəyişikliyinə səbəb olacaq və Arktika ətrafındakı icmaları təhlükə altına qoyacaq. Kristian Aslund əlavə edir ki, "Əgər yaxın zamanda ciddi addımlar atılmasa, 10 ildən sonra sənədləşdirdiyimiz buzlaqların tamamilə yoxa çıxacağını görəcəyik."