Avropa Kosmik Agentliyi (ESA) hipersəsli kosmik təyyarə üçün yeni bir layihə üzərində çalışır. Bu layihə çərçivəsində 'Invictus' adlı kosmik təyyarənin 2031-ci ilə qədər uçuşa hazır olması planlaşdırılır. Layihə Frazer-Nash Konsaltinq şirkətinin rəhbərlik etdiyi bir tədqiqat proqramı vasitəsilə həyata keçirilir. Layihə, iflas etmiş İngiltərə şirkəti Reaction Engines tərəfindən əvvəllər 'Skylon' adlı böyük bir kosmik təyyarə üçün hazırlanmış texnologiyaya əsaslanır.

'Invictus' layihəsinin əsas texnoloji elementi 'pre-cooler' adlı bir cihazdır. Bu cihaz Reaction Engines-in Synergetic Air-Breathing Rocket Engine (SABRE) mühərriki üçün hazırlanıb və sınaqdan keçirilib. SABRE mühərriki, jet və raket texnologiyalarını birləşdirərək, Yerin aşağı atmosfer qatında uçuş zamanı havadan oksigen çıxarır. Bu isə yanacaq ehtiyacını azaldaraq effektivliyi artırır. Frazer-Nash nümayəndələrinin bildirdiyinə görə, hipersəsli sürətlə uçan təyyarələr yüksək temperatur problemləri ilə üzləşir. 'Pre-cooler' adlı bu cihaz mühərrikə daxil olan havanı soyudaraq, adi təyyarə mühərriklərinin hipersəsli sürətlə işləməsinə imkan yaradır.

Layihənin maliyyələşdirilməsi böyük miqyaslı deyil; cəmi 7 milyon funt sterlinq (təxminən 9,4 milyon ABŞ dolları) təşkil edir. Lakin Avropa Kosmik Agentliyinin fikrincə, bu layihə Avropa kosmik uçuşlarına əhəmiyyətli təsir göstərə bilər. ESA-nın Mexanika Departamentinin rəhbəri Tommaso Ghidini bu barədə belə deyib: “Hipersəsli uçuş yalnız aerokosmik sahənin yeni sərhədi deyil, həm də yeni bir mobillik, müdafiə və kosmosa çıxış paradiqmasının qapısıdır. 'Invictus' vasitəsilə Avropa, bizi planetimizdə və onun hüdudlarından kənara aparacaq texnologiyalarda liderlik etmək fürsətini dəyərləndirir.”

Layihənin məqsədi bir il ərzində tam uçuş sisteminin konsepsiyasını və ilkin dizayn elementlərini təqdim etməkdir. Bu sistem yenidən istifadə edilə bilən, təyyarə kimi uçuş-enmə zolaqlarından qalxıb enən bir vasitə olacaq. Əgər hər şey planlaşdırıldığı kimi getsə, 'Invictus' 2031-ci ilin əvvəlinə qədər istifadəyə veriləcək və müxtəlif məqsədlər üçün istifadə edilə biləcək.

Bundan əlavə, Avropada başqa kosmik təyyarə layihələri də inkişaf etdirilir. Məsələn, keçən ay Fransa hökuməti və Dassault Aviation şirkəti 'VORTEX' adlı bir demonstrator layihəsini elan edib. Qeyd etmək lazımdır ki, kosmik təyyarələr NASA-nın məşhur Space Shuttle proqramının 2011-ci ildə təqaüdə çıxmasından sonra yenidən diqqət mərkəzinə düşüb. ABŞ ordusu hazırda X-37B adlı robotik orbital kosmik təyyarəni idarə edir, Çin isə 'Shenlong' adlı oxşar vasitəyə malikdir. Virgin Galactic isə suborbital kosmik təyyarələrdən turizm və tədqiqat məqsədləri üçün istifadə edir.

'Invictus' layihəsi, həmçinin Frazer-Nash, Spirit AeroSystems və Cranfield Universiteti daxil olmaqla bir sıra tərəfdaşları əhatə edən bir konsorsium tərəfindən idarə olunur. Layihənin inkişafı, həm iqtisadi artıma, həm də milli təhlükəsizliyə töhfə verə bilər.