Avropa Komissiyası 23 aprel 2025-ci il tarixində Apple və Meta şirkətlərinə qarşı yeni cərimələr tətbiq etdiyini açıqlayıb. Hər iki texnologiya nəhəngi Avropa İttifaqının böyük rəqəmsal şirkətlərin davranışlarını tənzimləyən "Rəqəmsal Bazarlar Aktı" (Digital Markets Act) qaydalarını pozmaqda ittiham olunub.

Apple şirkətinə 500 milyon avro məbləğində cərimə tətbiq edilib. Şirkət, Apple Store vasitəsilə tətbiqlərin yüklənməsini təklif edərkən istifadəçilərə digər alternativləri göstərməməkdə günahlandırılıb. Avropa Komissiyasının bəyanatında qeyd edilir ki, "istifadəçilər daha ucuz və alternativ təkliflərdən tam yararlana bilmirlər, çünki Apple tətbiq inkişaf etdiricilərinə bu təklifləri birbaşa istifadəçilərə çatdırmağa mane olur. Şirkət bu məhdudiyyətlərin obyektiv şəkildə zəruri və proporsional olduğunu sübut edə bilməyib."

Meta şirkətinə isə 200 milyon avro məbləğində cərimə tətbiq edilib. Şirkət, şəxsi məlumatların istifadəsi ilə bağlı müştərilərinə çox məhdud seçimlər təqdim etməkdə ittiham olunur. Belə ki, müştərilər ya şəxsi məlumatlarını paylaşaraq pulsuz xidmətlərdən istifadə etməli, ya da aylıq abunə haqqı ödəməli olurlar. Avropa Komissiyası bildirib ki, bu model "Rəqəmsal Bazarlar Aktı"na ziddir, çünki istifadəçilərə daha az şəxsi məlumatın istifadə edildiyi, lakin digər cəhətlərdən fərqlənməyən xidmətlərdən yararlanmaq imkanı verilmir. Meta-nın mart-noyabr 2024-cü il aralığında baş verən pozuntuları üçün cərimə tətbiq edilib.

Avropa Komissiyasının vitse-prezidenti Teresa Ribera mövzu ilə bağlı açıqlama verərək bildirib: "Rəqəmsal Bazarlar Aktı Avropa istehlakçılarını qoruyur. Apple və Meta isə bu qaydalara əməl etməyərək, şirkətləri və istehlakçıları öz platformalarından asılı vəziyyətə salan tədbirlər həyata keçiriblər. Buna görə biz hər iki şirkətə qarşı aydın və proqnozlaşdırıla bilən qaydalara əsaslanan balanslı tədbirlər görmüşük."

Apple və Meta qərarlara sərt reaksiya verib. Meta-nın yüksək vəzifəli nümayəndəsi Joel Kaplan deyib: "Komissiyanın bizi biznes modelimizi dəyişməyə məcbur etməsi, əslində, Meta-ya milyardlarla dollar dəyərində vergi tətbiq edilməsi deməkdir." Apple nümayəndəsi isə qərara etiraz edərək bildirib ki, "bugünkü elanlar Komissiyanın Apple-ı ədalətsiz hədəf almasının növbəti nümunəsidir."

Hər iki şirkət qərarları 60 gün ərzində icra etməlidir. Əks halda dövri cərimələr ödəmək riski ilə üzləşəcəklər. Bu qərarlar ABŞ ilə Avropa İttifaqı arasındakı münasibətlərin gərgin olduğu bir vaxtda qəbul olunub. ABŞ Prezidenti Donald Trump daha öncə Avropa İttifaqının rəqəmsal tənzimləmə qaydalarını çox müdaxiləçi adlandırmışdı.

Avropa Komissiyası, cərimələrin nisbətən az olmasını pozuntuların qısa müddətli olması və cərimələrin proporsional qalması ilə izah edib. Bununla belə, Avropa İttifaqı "Twitter"in keçmiş adı ilə tanınan "X" platformasına qarşı daha mübahisəli bir araşdırmanı davam etdirir. Elon Musk-a məxsus platforma, şəffaflıq və məlumat manipulyasiyasının qarşısının alınması ilə bağlı qaydaları pozmaqda ittiham olunur.