Avropa təmiz enerji sahəsində fəaliyyət göstərən "fusion" texnologiyası startapları 2025-ci ilin ilk yarısında rekord həddə—290 milyon avro—investisiya cəlb ediblər. Bu rəqəm ötən ilin göstəricisini, yəni 185 milyon avronu geridə qoyaraq yeni bir zirvəyə çatıb. "Dealroom" məlumatlarına görə, bu sahədə ən böyük maliyyə dəstəyini Münhen mərkəzli "Proxima Fusion" şirkəti alıb. Şirkət iyun ayında "Balderton Capital", "Cherry Ventures" və "Plural" kimi tanınmış investorların iştirak etdiyi A seriyalı investisiya raundunda 130 milyon avro cəlb edib. Bu, Avropada "fusion" texnologiyası sahəsində həyata keçirilən ən böyük investisiya raundu kimi tarixə düşüb.

"Proxima Fusion" 2023-cü ildə nüfuzlu Maks Plank Plazma Fizikası İnstitutundan ayrılaraq fəaliyyətə başlayıb. Şirkət "stellarator" adlanan "fusion" reaktoru texnologiyasını kommersiyalaşdırmağa çalışır. "Stellarator" mürəkkəb dizaynı ilə seçilir və "tokamak" kimi daha çox yayılmış texnologiyadan fərqli olaraq daha sabit və davamlı enerji təmin edə bilər.

Münhen mərkəzli digər bir şirkət olan "Marvel Fusion" mart ayında B seriyalı investisiya raundunda 113 milyon avro cəlb edib. Bu raund "EQT" və "Siemens Energy" kimi investorlar tərəfindən dəstəklənib. Şirkət lazer əsaslı "fusion" texnologiyasını inkişaf etdirir. Bu metodda güclü lazerlər hidrogen yanacaq kapsullarına yönəldilir və yüksək istilik və təzyiq yaradır. Bunun nəticəsində hidrogen atomları birləşərək enerji istehsal edir. Şirkət ötən il Kolorado ştatında 150 milyon dollarlıq lazer qurğusunun tikintisinə start verib.

Fransanın "Renaissance Fusion" şirkəti "stellarator" dizaynı üçün 32 milyon avro, İsveçin "Novatron" şirkəti isə "mirror machine" adlanan unikal "fusion" reaktoru üçün 10 milyon avro investisiya cəlb edib. Bu rekord investisiyalar Avropanın ilk kommersiya məqsədli "fusion" reaktorunu işə salmaq yarışında liderliyə can atdığını göstərir. Sənaye ekspertləri ilk belə reaktorun 2030-cu illərdə fəaliyyətə başlayacağını proqnozlaşdırırlar.

"Proxima Fusion" şirkətinin həmtəsisçisi və baş direktoru Francesco Sciortino, "fusion" enerjisinin külək və günəş enerjisini tamamlayaraq Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynayacağını bildirir. O, "Fusion enerjisi dünyanın enerji mənbələrini neft və qaz ehtiyatlarına sahib olan ölkələrdən texnologiya ilə öz taleyini idarə edən ölkələrə dəyişdirmək potensialına malikdir," deyə açıqlamasında vurğulayıb.

Sciortino Avropanın bu texnologiyada lider ola biləcəyinə inansa da, qitədə bu sahəyə ayrılan maliyyənin ABŞ-dan geri qaldığını qeyd edir. 2025-ci ilin ilk yarısında ABŞ-dakı "fusion" startapları ümumilikdə 1.6 milyard dollar (1.3 milyard avro) investisiya cəlb edib. Bu, Avropa göstəricisindən dörd dəfə çoxdur. Əsas raundlardan biri Bill Qeyts tərəfindən dəstəklənən "Commonwealth Fusion Systems" şirkətinə 1 milyard dollarlıq B seriyalı investisiya, digəri isə "Helion Energy" şirkətinə 425 milyon dollarlıq dəstəkdir.

Avropa "fusion" texnologiyası sahəsində irəliləyişlərini sürətləndirərək təmiz enerji təminatında qlobal liderliyə doğru addımlarını davam etdirir.