Ayda uzunmüddətli məskunlaşma planları həyata keçirilmədən öncə mühəndislər və astronautlar Ayın ən böyük problemlərindən birinə, yəni toza qarşı mübarizə aparmalıdırlar. Ay tozu Yer kürəsindəki tozdan daha təhlükəlidir: iti, elektrik yüklü və hər şeyə yapışır – hətta şüşə kimi hamar səthlərə və bioloji toxumalara, məsələn, insan ağciyərlərinə. Bu problemə həll tapmaq üçün bir çox tədqiqat qrupu çalışır. Onlardan biri də Mərkəzi Florida Universitetinin (UCF) alimləri tərəfindən yaradılan və xüsusi bir örtük hazırlayan tədqiqat qrupudur. Bu örtük həm tozun səthlərə yapışmasını çətinləşdirir, həm də onun səthdən asanlıqla təmizlənməsinə imkan yaradır.

Layihə dörd müxtəlif UCF qrupunun birgə əməkdaşlığı ilə həyata keçirilir. Hər bir qrupun öz ixtisas sahəsi var. Tədqiqatın əsas məqsədi Ay tozunu passiv şəkildə idarə etmək üçün xüsusi bir örtük hazırlamaqdır. Bu örtük sensorlar və ya dişli çarxlar kimi səthlərə tətbiq oluna bilər və ya toz səthə yapışsa belə, onu hava spreyi ilə təmizləmək və ya səthi yüngülcə silkələməklə zərərsiz şəkildə aradan qaldırmaq mümkündür.

Bu örtüyün hazırlanması UCF-nin Nanoelmlər Texnologiyası Mərkəzindən Dr. Lei Zhai tərəfindən idarə olunur. Örtüyün əsas vəzifəsi həm tətbiq olunduğu səthi qorumaq, həm də ətrafdakı tozu itələməkdir. Tozun itələnməsi həm fiziki, həm də elektrostatik üsullarla həyata keçirilir. Ayda mövcud olan və Yerdə olmayan resurslardan, məsələn, günəş küləyi və yüksək radiasiya səviyyələrindən də istifadə etmək mümkündür.

Radiasiya kosmos texnologiyasının əsas komponentlərindən biridir. Buna görə də örtüyün radiasiya şəraitində sınaqdan keçirilməsi layihənin mühüm hissəsidir. Bu məqsədlə Dr. Adrienne Dove tərəfindən idarə olunan vakuum kamerasından istifadə edilir. Bu kamera radiasiya mənbələri ilə təchiz olunub və Ay regolitinin simulyasiyasını təqdim etməklə sınaq şəraitini mümkün qədər Ayın ətraf mühitinə oxşar edir. Örtük radiasiyaya məruz qaldıqdan sonra onun səthi atom qüvvə mikroskopu (AFM) ilə analiz edilir. Bu mikroskop nano səviyyədə dəyişiklikləri müşahidə etməyə imkan verir və örtüyün zədələnməsini və ya toz hissəciklərinin yapışmasını təhlil etmək üçün istifadə olunur. Bu analizlərdən alınan nəticələr örtüyün fizikasını daha da təkmilləşdirmək üçün istifadə edilə bilər.

Simulyasiyalar layihənin başqa bir vacib hissəsidir. Mexanika mühəndisliyi professoru Dr. Tarek Elgohary, örtüyün toz hissəcikləri ilə qarşılıqlı əlaqəsini modelləşdirən simulyasiyalar hazırlayır. Bu simulyasiyalar vasitəsilə müxtəlif örtük konfiqurasiyalarının effektivliyi qiymətləndirilə və potensial problemlər əvvəlcədən müəyyən edilə bilər.

Ay tozuna qarşı mübarizə hələ başlanğıc mərhələsindədir, lakin bu problem Ayda yenidən insan missiyalarının həyata keçirilməsi ilə daha da aktuallaşacaq. Layihə hazırda NASA tərəfindən maliyyələşdirilir, lakin agentliyin büdcə dəyişiklikləri bu dəstəyin davam edib-etməyəcəyini qeyri-müəyyən edir. Bununla belə, müxtəlif sahələrdən olan mütəxəssislərin bu cür əməkdaşlıq layihələri gələcəkdə də davam edəcək. Onların məqsədi Ay səthində hərəkəti mümkün qədər rahat və təhlükəsiz etməkdir.