NASA-nın OSIRIS-REx missiyası çərçivəsində Bennu asteroidindən götürülən nümunələr Günəş Sisteminin ilkin dövrlərinə aid unikal məlumatlar təqdim edir. Tədqiqatlar göstərir ki, Bennu yalnız Günəş Sisteminin materiallarını deyil, həm də başqa ulduzlardan gələn materialları ehtiva edir.

Bennu hər altı ildən bir Yerə yaxınlaşır və buna görə də Yerin yaxınlığında yerləşən asteroid (NEA) və potensial təhlükəli obyekt (PHO) kimi təsnif edilir. NASA bu asteroidi tədqiqat üçün seçərkən onun karbonla zəngin materiallar və hidratlaşmış minerallar ehtiva etdiyi məlum olmuşdu. Bu səbəbdən Bennu, həm elmi, həm də mühəndislik baxımından seçilmiş ideal hədəf idi.

OSIRIS-REx missiyası 2016-cı ildə başladıldı və təxminən doqquz il sonra Bennudan götürülən nümunələr müxtəlif laboratoriyalarda öyrənilməyə başlanıldı. Üç yeni elmi məqalə göstərir ki, Bennunun tərkibində həm Günəş Sistemindən, həm də onun hüdudlarından kənar materiallar mövcuddur. Bundan əlavə, asteroidin bəzi materialları kosmos mühiti və su ilə qarşılıqlı təsirlər nəticəsində dəyişikliklərə məruz qalmışdır.

Arizona Universitetinin Ay və Planet Laboratoriyasının dosenti Cessika Barns tədqiqat qrupunun həmmüəlliflərindən biridir. O, belə deyir: "Bu cür tədqiqatları teleskoplarla həyata keçirmək mümkün deyil. Nəhayət, uzun müddət xəyalını qurduğumuz bir asteroid haqqında bu məlumatları əldə etmək çox həyəcanvericidir."

Bennu asteroidinin valideyn cismi Polana asteroid ailəsinin bir hissəsidir. Çoxsaylı toqquşmalar nəticəsində yaranan Bennunun ilkin valideyn cismi həm Günəş Sistemindən, həm də başqa ulduzlardan gələn materiallarla zəngindir. Bu valideyn cisim 4 milyard il əvvəl Günəş Sistemi formalaşarkən yaranmışdır. Tədqiqatlardan biri olan "Bennu asteroidinin valideyn cisminin materiallarının müxtəlifliyi və mənşəyi" adlı məqalə bu prosesi ətraflı izah edir.

"Bennu asteroidinin valideyn cismi, ehtimal ki, Günəş Sisteminin xarici hissələrində, Yupiter və Saturn kimi nəhəng planetlərin o tayında formalaşıb," Barns qeyd edir. "Biz düşünürük ki, bu valideyn cism başqa bir asteroidlə toqquşaraq parçalanıb və bu proses bir neçə dəfə təkrarlanıb."

Bennunun nümunələri göstərir ki, səth materiallarının çoxu hidrotermal reaksiyalar nəticəsində dəyişib. Bu reaksiyalar mineralların kimyasını və izotop tərkibini dəyişdirib. Bununla belə, bəzi materiallar bu təsirlərdən qorunub. Məsələn, qədim ulduzlardan gələn presolar (Günəşdən əvvəlki) dənəciklər və Günəş Sisteminin xarici hissələrindən gələn üzvi maddələr Bennuda aşkar edilib.

Tədqiqatların başqa bir hissəsi Bennunun materiallarının çoxunun hidrotermal proseslərlə dəyişdiyini göstərir. "Biz düşünürük ki, Bennunun valideyn cismi Günəş Sisteminin xarici hissələrindən buzlu material qəbul edib və bu buz zamanla ərimişdir," deyə Kuiper-Arizona Laboratoriyasının direktoru Tom Zega bildirir.

Həmçinin, tədqiqatlar göstərir ki, mikrometeoritlərin toqquşmaları və Günəş küləyi Bennunun səthində sürətli dəyişikliklərə səbəb olub. Bu dəyişikliklər "kosmos hava şəraiti" (space weathering) adlanır və asteroid səthinin mineralogiyasını və kimyasını dəyişdirir.

NASA-nın OSIRIS-REx missiyası kimi nümunə qaytarma missiyaları Günəş Sisteminin tarixini daha yaxşı anlamaq üçün çox vacibdir. Atmosferdəki dəyişikliklərdən qorunmuş bu nümunələr, Günəş Sisteminin formalaşmasından əvvəlki dövrlərə aid məlumatları təqdim edir.