Elm adamlarının son araşdırması insan beyninin daha əvvəllər məlum olmayan bir xüsusiyyətini üzə çıxardı: beyin zəif də olsa, işıq saçır. Kanadadakı Algoma Universitetindən Haley Casey və onun tədqiqat qrupu, bu işıqları "ultra zəif foton emissiyaları" (UPE) adlandırırlar. Bu işıqlar metabolik enerji axını nəticəsində yaranır. Elektronlar oksidləşmə prosesi zamanı enerjini itirərkən fotonlar buraxır, və bu işıq görünən spektrdə olur. Bu, əgər insanların kəllə sümüklərini görməyə imkan verən bir texnologiya mövcud olsaydı, qaranlıqda bu zəif işıqları müşahidə etməyə imkan verərdi.

Bu fenomen biolüminessensiya (məsələn, bəzi göbələklərin və dəniz canlılarının yaratdığı işıq) deyil. Biolüminessensiya kimyəvi maddələr, məsələn, lüsiferin vasitəsilə baş verir. UPE isə fərqli bir hadisədir və xaricdən qeydə alına bilər. Bu işıqlar, həmçinin beyində baş verən proseslər haqqında məlumat verə bilər. "UPE-lər oksidləşdirici stressi, yaşlanmanı və neyrodegenerasiyanı proqnozlaşdırır," deyə Casey və tədqiqat qrupu bildirir. Bu işıqlar neyrotransmitterlər və biofiziki stimullar tərəfindən tetiklenir, amma hüceyrələr istirahət halında olarkən də passiv şəkildə qeydə alına bilər.

Tədqiqatçılar yeni bir texnika üzərində işləyirlər: fotoensefaloqrafiya. Bu üsul UPE siqnallarını qeydə alaraq, beyin fəaliyyəti və sağlamlığı haqqında məlumat toplamaq üçün istifadə edilə bilər. Fotoensefaloqrafiya PET və ya fMRI kimi mövcud metodlardan fərqli olaraq invaziv deyil və nəticələrin testin özü tərəfindən təsirlənməsi ehtimalını azaldır. Məsələn, bəzi metodlar neyron fəaliyyətini ya stimullaşdıra, ya da boğa bilər, amma fotoensefaloqrafiya bunu etmir.

Araşdırma zamanı tədqiqatçılar beynin sol oksipital payına (vizual proseslərdə ixtisaslaşmışdır) və sağ temporal payına (musiqi kimi qeyri-verbal məlumatların öyrənilməsi və xatırlanmasında rol oynayır) diqqət yetirdilər. Tədqiqatın nəticələri göstərdi ki, bu paylardan gələn UPE siqnalları fon fotonlarından fərqlənir və unikal tezliklərə malikdir. Subyektlər qaranlıqda müxtəlif tapşırıqları yerinə yetirərkən, məsələn, musiqi dinlədikdən əvvəl və sonra gözlərini açıb-bağlayarkən, UPE siqnalları qeydə alındı. Tapşırıqlara uyğun olaraq UPE çıxışında dəyişikliklər müşahidə edildi.

Gələcəkdə bu texnologiya nevroloji xəstəliklərin diaqnostikasında istifadə oluna bilər. "UPE-lər oksidləşdirici metabolizmlə əlaqədardır, buna görə beyin şişlərinin, zədələrin və neyrotoksik təsirlərin erkən mərhələdə aşkarlanması üçün istifadə edilə bilər," deyə Casey bildirir. Hələlik fotoensefaloqrafiya MRT kimi üsulları əvəz etməyəcək, amma gələcəkdə beynin görünməyən tərəflərini işıqlandırmaq üçün istifadə olunacaq.