Cassiopeia A: Supernovanın son anlarının sirrləri

Cassiopeia A (Cas A) supernova qalıqları, astronomiya tarixində ən çox öyrənilən obyektlərdən biridir. Chandra X-ray teleskopunun son müşahidələri, bu məşhur supernovanın partlamadan əvvəlki daxili proseslərinə dair yeni detallar ortaya qoydu. Bu araşdırma, ulduzun son anlarının necə keçdiyini daha yaxşı anlamağa kömək edir.

Ulduzun partlamadan əvvəlki vəziyyəti

Təxminən 11300 il əvvəl, Cas A-nın progenitor ulduzu 15-20 günəş kütləsi arasında bir qırmızı nəhəng ulduz idi. Bəzi alimlər onun Wolf-Rayet ulduzu ola biləcəyini də düşünürlər. Ulduzun daxili nüvəsi dəmir ilə dolduqda, partlama baş verdi. Cas A-nın işığı 1660-cı illərdə Yerə çatdı, lakin onun partlamasını müşahidə edən birbaşa qeydlər yoxdur.

Chandra teleskopunun yeni tapıntıları

Astrofiziklər, Chandra teleskopundan əldə edilən məlumatları güclü kompüter modelləri ilə birləşdirərək ulduzun son anlarını yenidən araşdırdılar. Bu araşdırma, ulduzun daxili qatlarının partlamadan əvvəlki saatlarda necə dəyişdiyini aşkar etdi. Tədqiqatçılar, silikon zəngin materialın ulduzun daxili qatlarından çıxaraq qonşu neon zəngin qata keçdiyini müşahidə etdilər. Bu qarışıqlıq, partlamadan əvvəl ulduz daxilində qeyri-bərabər element paylanması yaratdı.

Nəticələr və əhəmiyyət

Bu tapıntılar, supernovaların simmetrik olduğu fikrini dəyişdirir. Tədqiqatçılar, bu qeyri-simmetrik proseslərin partlamanı özü də tetik edə biləcəyini düşünürlər. "Ulduzun daxili strukturundakı dəyişikliklər onun taleyini dəyişə bilər — partlama baş verib-verməyəcəyini müəyyən edə bilər," deyə Kyoto Universitetindən Hiroyuki Uchida bildirib. Bu araşdırma, ulduzların partlamadan əvvəlki daxili strukturlarını anlamaq üçün mühüm bir addım olaraq qiymətləndirilir.

Astronomiya üçün yeni perspektivlər

Astrofiziklərin bu araşdırması, ulduzların daxili quruluşunu öyrənmək sahəsində yeni perspektivlər açır. Bu tapıntılar, ulduzun son anlarının astronomiya tarixindəki əhəmiyyətini vurğulayır və supernova partlamalarının kompleks təbiətini daha yaxşı anlamağa kömək edir.