Yer kürəsinin maqnit sahəsi niyə zəifləyir?

Yer kürəsinin maqnit sahəsi həyat üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. O, bizi kosmosdan gələn radiasiyadan qoruyur, Günəş küləklərinin təsirindən atmosferimizin sabitliyini təmin edir və maye suyun və digər qazların itirilməsinin qarşısını alır. Ancaq Cənubi Atlantik üzərində yerləşən və 'zəif nöqtə' kimi tanınan sahədə bu maqnit qalxanı getdikcə zəifləyir.

Avropa Kosmik Agentliyinin (ESA) Swarm peyklərindən alınan məlumatlara görə, bu zəif nöqtə 2014-cü ildən bəri nəzərəçarpacaq dərəcədə böyüyüb və hazırda Avropa qitəsinin ölçüsünə çatıb. Bu, Yer kürəsinin maye xarici nüvəsi ilə qatı daxili nüvəsi arasında baş verən qəribə nümunələrlə əlaqələndirilir.

Alimlərdən xəbərdarlıq

Danimarka Texniki Universitetinin geomaqnetizm üzrə professoru və tədqiqatın baş müəllifi Kris Finley bildirib ki, 'Cənubi Atlantik Anomaliyası tək bir blok deyil. Bu bölgədə maqnit sahəsinin daha intensiv şəkildə zəifləməsinə səbəb olan xüsusi bir şey baş verir.'

Alimlər ilk dəfə bu zəif nöqtəni 1950-ci illərdə, Yer kürəsinin maqnit sahəsini ölçən ilk peyklər vasitəsilə müəyyən ediblər. Həmin müşahidələr göstərdi ki, Cənubi Atlantik üzərində radiasiya səviyyələri başqa bölgələrə nisbətən daha yüksəkdir, çünki bu ərazidə maqnit sahəsi daha zəifdir.

Peyklər və təhlükələr

Cənubi Atlantik Anomaliyası üzərindən keçən peyklər, digər bölgələrə nisbətən daha yüksək radiasiya dozasına məruz qalırlar. Bu isə kosmosda həyata keçirilən missiyaların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün anomaliyanı öyrənməyi zəruri edir. Finley qeyd edir ki, 'Adətən cənub yarımkürəsində maqnit sahə xətləri nüvədən çıxır. Lakin Cənubi Atlantik Anomaliyasının altındakı bəzi bölgələrdə bu xətlərin nüvəyə geri döndüyünü görürük.'

Swarm peyklərinin məlumatları bu bölgədəki zəif nöqtənin qərbə, Afrika üzərinə doğru hərəkət etdiyini və bunun anomaliyanın zəifləməsinə töhfə verdiyini göstərir. Bundan əlavə, Şimali Yarımkürədə iki güclü maqnit sahəsi nöqtəsi – biri Kanada, digəri isə Sibir üzərində – müşahidə edilib. Kanadadakı güclü sahə zəifləyərək Hindistan ölçüsündə sahəni itirib, Sibir üzərindəki sahə isə Grönland ölçüsündə böyüyüb.

Swarm missiyası

ESA-nın Swarm peyk konstellasiyası 2013-cü ildə maqnit sahəsinin mürəkkəbliyini öyrənmək məqsədilə buraxılıb. Üç peyk – Alfa, Bravo və Çarli – vasitəsilə Yer kürəsinin nüvəsindən, qabığından, okeanlarından və atmosferinin bəzi hissələrindən gələn maqnit siqnalları ölçülür. Finley vurğulayır ki, 'Yer kürəsinin maqnit sahəsini başa düşmək üçün onun sadəcə bir maqnit çubuğu olmadığını xatırlamaq vacibdir. Swarm kimi peyklər olmadan bu strukturu tam şəkildə xəritələşdirə və dəyişiklikləri görə bilmərik.'