CERN-ə 1 Milyard Dollarlıq Dəstək: Elm Dünyasında Yeni Dövr Başlayır?

Texnologiya milyarderlərindən tarixi dəstək

Elm dünyasında tarixi bir hadisə baş verir: texnologiya milyarderləri CERN-in yeni nəsil hissəcik toqquşdurucusu olan Future Circular Collider (FCC) layihəsinə 1 milyard dollar bağışlamağı öhdəsinə götürüb. Bu, CERN-in tarixində ilk dəfədir ki, özəl donorlar tərəfindən dəstək qəbul olunur.

Bağışçılar arasında Google-un keçmiş CEO-su Erik Şmidt və onun həyat yoldaşı Wendy Şmidt, həmçinin Sergey Brin və Anne Wojcicki kimi tanınmış adlar var. Fransız texnologiya milyarderi Xavier Niel və Ferrari-nin rəhbəri John Elkann da bu tarixi layihəyə maliyyə dəstəyi verənlər sırasındadır.

FCC: Gələcəyin elm aləti

FCC layihəsi, 91 kilometrlik hissəcik toqquşdurucusunun inşasını nəzərdə tutur. Bu alət, kainatın fundamental qanunlarını daha dərindən anlamağa imkan yaradacaq. CERN-in mövcud Böyük Hadron Toqquşdurucusu son iki onillikdə elm dünyasında böyük irəliləyişlərə səbəb olmuşdu. Xüsusilə, 2012-ci ildə Higgs bozonunun müşahidəsi bu cihazın əhəmiyyətini vurğuladı.

CERN-in planına görə, FCC-nin ilk mərhələsi yalnız 2040-cı illərin ortalarında tamamlanacaq. Layihənin ikinci mərhələsi isə 2070-ci illərə qədər davam edə bilər. İlk mərhələnin ümumi dəyəri 17 milyard dollar olaraq qiymətləndirilir.

Elm və texnologiyada yeni üfüqlər

CERN-in Baş Direktoru Fabiola Gianotti bu tarixi dəstək haqqında belə deyib: 'Bu, insanlığın fundamental fizika və kainatı anlamaqda böyük addımlar atmasına imkan verəcək qeyri-adi bir elm alətinin yaradılması üçün özəl donorların bizimlə əməkdaşlıq etməyə qərar verdiyi ilk hadisədir.'

Gianotti donorları 'vizyoner, səxavətli və biliklərə sarsılmaz bağlılıq göstərən insanlar' olaraq təsvir edib. Onun fikrincə, FCC yalnız elmi kəşflər üçün deyil, həm də gələcək nəsil alimlərin yetişdirilməsi üçün əhəmiyyətli bir vasitə olacaq.

Google-un keçmiş rəhbəri Erik Şmidt isə layihənin potensialından təsirləndiyini bildirib: 'FCC insan biliklərinin sərhədlərini genişləndirə bilər və kainatın fundamental qanunlarını daha yaxşı anlamağımıza kömək edə bilər. Bu layihənin ortaya çıxaracağı texnologiyalar tibb, kompüterlər və dayanıqlı enerji kimi sahələrdə cəmiyyətə dərin təsir göstərə bilər.'

Gələcək nəsillər üçün ümid

FCC layihəsi yalnız elm dünyasında deyil, texnologiya və cəmiyyət üçün də yeni üfüqlər açacaq. Bu, gələcək nəsilləri innovasiya və problemlərin həlli istiqamətində yetişdirmək üçün bir platforma ola bilər. CERN üzv dövlətləri 2028-ci ilə qədər FCC layihəsini təsdiqləmək üçün qərar verməlidir. Elm və texnologiyada yeni dövrün başlanğıcı ola biləcək bu layihə, insanlığın kainatı daha dərindən anlamaq arzusunu gerçəkləşdirmək üçün mühüm addımdır.