Çinli alimlər Mariana Çökəkliyində, dəniz səviyyəsindən təxminən 10 kilometr dərinlikdə, minlərlə qurd və mollyusk koloniyasını aşkar ediblər. Bu, indiyə qədər müşahidə olunan ən dərin həyat formalarıdır. Tədqiqatçılar bu kəşfi çərşənbə günü "Nature" jurnalında yayımlanan araşdırmada təqdim ediblər.

Bu kəşf, planetimizin hələ tam öyrənilməmiş okeanlarının dibində, çətin şəraitdə daha çox canlı növünün mövcud ola biləcəyini göstərir. Çin rəhbərliyindəki alimlər qrupu qeyd edir ki, bu canlılar günəş işığından tamamilə uzaqdır və dəniz dibindəki çatlardan sızan metan kimi kimyəvi maddələrdən istifadə edərək yaşamlarını davam etdirirlər. Bu proses "kemosintez" adlanır.

Keçən il Çin sualtı tədqiqat aləti "Fendouzhe" (“Striver”) Sakit Okeandakı Mariana Çökəkliyinə 23 dəfə dalış edib. Bu ekspedisiyalar zamanı 2,500 metrdən 9,533 metrədək dərinliklərdə minlərlə dəniz boru qurdları və mollyusklardan ibarət koloniyalar aşkar edilib. Tədqiqat zamanı yayımlanan videoda 30 santimetr uzunluğa qədər böyüyən boru qurdları, mollyusk yığınları və digər dəniz canlılarının görüntüləri yer alıb.

Araşdırmada həmçinin "kemosintez əsaslı ən dərin və ən geniş icmaların" kəşf edildiyi qeyd olunub. Alimlər bildirirlər ki, digər okean çökəklikləri oxşar olduğu üçün bu cür icmaların daha geniş yayılmış ola biləcəyi ehtimal edilir. Tədqiqatçılar həmçinin mikroblar tərəfindən metan istehsalının "inandırıcı sübutlarını" tapıblar. Boru qurdlarının mikrob matlarının ətrafında toplanması müşahidə edilib.

Daha əvvəlki araşdırmalar okean dibində birhüceyrəli canlıların icmalarını aşkar etmişdi, lakin iri heyvanların mövcudluğu nadir hallarda qeydə alınmışdı. Yeni kəşf dəniz ekosistemlərinin müxtəlifliyini daha da genişləndirir.

Bu araşdırma, eyni zamanda, dəniz dibində mədənçiliyin mübahisəli mövzusunu yenidən gündəmə gətirir. Çin, ABŞ və digər ölkələr sualtı dərinliklərdə qiymətli mineralların çıxarılması ilə maraqlanır. Alimlər xəbərdarlıq edirlər ki, bu cür mədənçilik hələ tam öyrənilməmiş və həssas ekosistemlərə ciddi zərər vura bilər. Beynəlxalq Dəniz Dibinin İdarəetmə Orqanı bu sahədə qaydaların qəbul olunmasını hələ başa çatdırmayıb.

Mariana Çökəkliyinin dibi, Everest Dağının hündürlüyündən daha dərin olan bir aypara formasında yer qabığında yerləşir. Burada su təzyiqi dəniz səviyyəsindəki atmosfer təzyiqindən min dəfə çoxdur, hər kvadrat düymə 8 ton təzyiq düşür.

Əvvəlki ekspedisiyalar, 1960-cı ildə ilk dəfə çökəkliyə qısa bir səfər etmişdi. Daha sonra, 2012-ci ildə Holivud rejissoru Ceyms Kemeron Mariana Çökəkliyinə təkbaşına dalış edən ilk insan oldu və buranı "kimsəsiz" və "yadplanetli" bir mühit kimi təsvir etdi.