Cırtdan qalaktikalar, xüsusən də Böyük və Kiçik Maqellan Buludları kimi nümunələr, böyük qalaktikaların, məsələn, Süd Yolu qalaktikasının peykləri kimi tanınır. Ancaq alimlər belə cırtdan qalaktikaların da özlərindən daha kiçik peyk qalaktikalara sahib olub-olmadığını araşdırır. Dartmut Kollecinin astronomları tərəfindən aparılan yeni bir tədqiqat, bu qalaktikaların yaranması və təkamül proseslərini daha yaxşı anlamağa yönəlib.

Araşdırma “Böyük Maqellan Buludu Analoglarının Peyk Qalaktikalarını Müəyyənləşdirmək (ID-MAGE)” adlanır və "The Astrophysical Journal" jurnalında dərc olunub. Tədqiqatın əsas müəllifi Dartmut Kollecinin Fizika və Astronomiya Departamentində tədqiqatçı Laura Hunterdir. ID-MAGE tədqiqatı, kütləsi Böyük və Kiçik Maqellan Buludlarına bənzəyən 35 cırtdan qalaktikanı və onların peyklərini 4-10 meqaparsek (təxminən 13-32,6 milyon işıq ili) məsafəsində araşdırıb. Tədqiqat çərçivəsində 355 peyk qalaktika namizədi müəyyən edilib, bunlardan 264-ü yeni aşkar olunub.

Araşdırma çərçivəsində seçilmiş 35 qalaktika müxtəlif ölçülərdə və digər qalaktikalara müxtəlif yaxınlıqlarda yerləşir. Bu, peyk qalaktikalarının yaranmasına təsir edən faktorları aşkar etmək üçün geniş diapazonlu məlumatlar təqdim edir. “Lambda Soyuq Qaranlıq Maddə (ΛCDM)” modelinə əsasən, qalaktikaların kütləsi və yaxınlıqları peyk qalaktikalarının formalaşmasına təsir göstərir. “ΛCDM modellərini və qalaktika yaranması və təkamülü ilə bağlı anlayışlarımızı yoxlamaq üçün geniş diapazonlu kütlələrə malik ev sahibi qalaktikaların peykləri üzrə etibarlı nümunə tələb olunur,” tədqiqatçılar qeyd edir.

Tədqiqat nəticələri kosmoloji modellərlə uyğunluq göstərir. “Biz, hər bir Böyük Maqellan Buludu kütləsindəki ev sahibləri üçün orta hesabla 4.0 ± 1.4, hər bir Kiçik Maqellan Buludu kütləsindəki ev sahibləri üçün isə 2.1 ± 0.6 yüksək ehtimallı peyk namizədi aşkar etdik. Bu, kosmoloji modellərin proqnozlaşdırdığı diapazona uyğundur,” tədqiqatçılar bildirir.

Nəticələr göstərir ki, cırtdan qalaktikalar daha az sayda peyk qalaktikaya sahibdir və peyk qalaktikalarının sayı ev sahibi qalaktikanın kütləsi ilə əlaqəlidir. Bu, ΛCDM modelinə uyğundur və qalaktika təkamülündə müşahidə olunan ümumi trendləri təsdiq edir. Tədqiqatçılar qeyd edir ki, ID-MAGE layihəsinin əsas məqsədi cırtdan qalaktikaların peykləri haqqında statistik mənzərə yaratmaqdır. Bu, qalaktika formalaşması fizikasına dair daha dəqiq məhdudiyyətlər təqdim edəcək.

Tədqiqatın növbəti mərhələsi peyk qalaktikaların kütləsini, qaz və toz miqdarını, ulduz yaranma sürətini və onların dəqiq təsnifatını müəyyən etmək olacaq. “Bu cavabları tapmaq üçün çoxlu resurs və teleskop vaxtı tələb olunacaq, lakin əldə edilən nəticələr, qaranlıq maddənin təbiətini və qalaktika formalaşmasının ən kiçik miqyasda necə baş verdiyini anlamaq üçün inanılmaz təsir göstərəcək,” deyə tədqiqatın həmmüəllifi Burçin Mutlu-Pakdil vurğulayıb.