Şəhər axtarış və xilasetmə əməliyyatlarında istifadə üçün mikroçipli çantalarla təchiz olunmuş adi böcəklər fövqəladə hallarda xilasetmə işlərini bir neçə gün yerinə bir neçə saata qədər azalda biləcək potensiala sahibdir. Queensland Universitetinin (UQ) tədqiqatçıları Dr. Thang Vo-Doan və tədqiqat köməkçisi Lachlan Fitzgerald, Zophobas morio adlı qara böcəkləri video oyun kontrollerləri vasitəsilə uzaqdan idarə edə bildiklərini nümayiş etdirdilər.

Dr. Vo-Doan izah etdi ki, çıxarıla bilən çantalar böcəklərin hərəkətini istiqamətləndirmək üçün onların antenlərinə və ya sərt ön qanadlarına (elytra) qoşulmuş elektrodlarla hərəkət siqnalları göndərir. "Böcəklər, sıx dağıntılar kimi çətin mühitlərdə hərəkət etməkdə çox təbii qabiliyyətlərə sahibdirlər. Robotların belə yerlərdə hərəkət etməsi çətin olur," deyə Dr. Vo-Doan bildirdi. "Biz bu təbii qabiliyyətləri proqramlaşdırıla bilən idarəetmə ilə birləşdirərək, böcəklərin ömrünə təsir etmədən dəqiq istiqamətlənmə təmin edirik."

Uzunmüddətli layihə UQ-nin Mexaniki və Mədən Mühəndisliyi Məktəbindəki Biorobotika laboratoriyasının tədqiqatçılarının birgə əməkdaşlığı ilə həyata keçirilir. Komanda gələcək beş il ərzində bu texnologiyanı real şəraitdə sınaqdan keçirməyi planlaşdırır. Bu işin nəticələri "Advanced Science" jurnalında dərc edilib.

Fitzgerald qeyd etdi ki, son tədqiqatda böcəklərin yanlara hərəkət etməsi və şaquli divarları qalxması üçün idarə oluna bildiyi göstərilib. Bu iş UQ-nin Ətraf Mühit Məktəbi, Yeni Cənubi Uels Universiteti və Sinqapurun Nanyang Texnologiya Universiteti ilə əməkdaşlıq çərçivəsində həyata keçirilib. "Robotlar bu ölçülərdə hərəkət qabiliyyətini inkişaf etdiriblər, lakin üfüqi səthlərdən divarlara keçmək hələ də böyük çətinlik yaradır," deyə Fitzgerald vurğuladı. "Aktiv ayaq yastıqları, yumşaq ətraf mühitlə qarşılıqlı təsir və inkişaf etmiş sensor qabiliyyətləri tələb edən bu çətinliklər, böcəklərin təbii qabiliyyətləri ilə asanlıqla aradan qaldırılır."

Dr. Vo-Doan əlavə etdi ki, böcəklərin şaquli qalxma testləri zamanı enerji təchizatı naqillə təmin edilsə də, onlar öz bədən çəkilərinə bərabər batareya ilə də qalxma qabiliyyətini nümayiş etdiriblər. Komanda hazırda böcəklərin hərəkətliliyini və çoxistiqamətli funksionallığını artırmaq üçün kameralar və daha yığcam enerji sistemi ilə təchiz olunmuş yeni dizayn üzərində işləyir.

"Əgər insanlar geniş miqyaslı dağıntılar altında qalıbsa, onların yerini tez bir zamanda tapmaq və xilasetmə planına başlamaq çox vacibdir," deyə Dr. Vo-Doan bildirdi. "Biz ümid edirik ki, xaotik mühitlərdə asanlıqla hərəkət edə bilən, insanların dəqiq yerini müəyyənləşdirən, mümkün xəsarətlər haqqında məlumat verən və xilasetmə qrupuna lazımi addımları planlaşdırmağa kömək edən bir alət yarada bilərik."