Danimarka, dünya kvant texnologiyaları yarışında ön sırada yer almaq üçün böyük bir addım atmağa hazırlaşır. Ölkə, dünyanın ən güclü kvant kompüterini qurmaq planını elan edib. Bu təşəbbüs, Danimarkanın ixrac və investisiya fondu olan EIFO və Novo Nordisk Fondunun verdiyi 80 milyon avro dəyərində maliyyə dəstəyi ilə həyata keçiriləcək. Layihə QuNorth adlanır və Şimal ölkələrinin ilk "Səviyyə 2" kvant sistemini istifadəyə verməyi hədəfləyir.

Layihədə Microsoft və Kaliforniya mərkəzli Atom Computing şirkətləri iştirak edəcək. Microsoft, özünün Azure Quantum proqram təminatı ilə texniki dəstək verəcək, Atom Computing isə "neytral atom" texnologiyasına əsaslanan avadanlıq təmin edəcək. Yeni sistemə, mifologiyada Thorun oğlu adlanan Magne adı veriləcək.

Magne təxminən 50 məntiqi kubit və 1,200-dən çox fiziki kubitdən ibarət olacaq. Bu göstəricilər, Magne-ni indiyə qədər yaradılmış ən inkişaf etmiş kvant kompüterlərindən biri edəcək. Atom Computing hazırda bir sistemdə ən çox fiziki kubit rekorduna sahibdir: 1180. Digər tərəfdən, Quantinuum şirkəti 50 məntiqi kubit ilə liderlik edir. Hələ ki, bu iki nailiyyəti vahid bir sistemdə birləşdirə bilən yoxdur, lakin Magne bu vəziyyəti dəyişə bilər.

Məntiqi kubitlər niyə önəmlidir? Kvant kompüterlərində kubitlər məlumatın əsas vahididir. Onlar klassik kompüterlərdəki bitlərdən fərqli olaraq birdən çox vəziyyətdə ola bilirlər. Lakin kubitlər çox həssasdır və səhvlərə meyllidirlər. Bu problemi həll etmək üçün məntiqi kubitlərdən istifadə olunur. Onlar bir neçə fiziki kubitin birləşdirilməsi ilə yaradılan "virtual" kubitlərdir və kvant hesablamalarını daha sabit və etibarlı edir.

Səviyyə 2 maşınları, daxili səhv düzəltmə texnologiyası ilə təchiz olunmuşdur və kvant üstünlüyünə çatmaq üçün vacib bir mərhələ hesab edilir. Kvant üstünlüyü, kvant kompüterlərinin müəyyən real dünyaya aid problemləri klassik kompüterlərdən daha effektiv həll etdiyi nöqtədir. Bu texnologiyanın dərman kəşfi və iqlim modelləşdirməsi kimi sahələrdə inqilab yaradacağı gözlənilir. Lakin Avropa bu sahədə ABŞ və Çindən geri qalmış hesab edilir. Danimarka rəsmiləri bu vəziyyəti dəyişmək niyyətindədir.

Danimarkanın biznes naziri Morten Bødskov bu barədə açıqlama verib: "Kvant texnologiyası böyük potensiala malikdir və Danimarka ilə Avropa İttifaqı bu fürsəti dəyərləndirməlidir. Dünyanın ən güclü kvant kompüterinə sərmayə qoyaraq qlobal kvant yarışında mövqeyimizi möhkəmləndiririk."

Magne-nin tikintisinə 2025-ci ilin payızında başlanılacaq. Hər şey plana uyğun getsə, kompüter 2026/27-ci illərin qovşağında fəaliyyətə başlayacaq. QuNorth hazırda layihəni idarə edəcək baş direktor axtarışındadır. Layihənin ilkin mərhələdə 10 nəfərlik bir heyətə malik olacağı, tam işə salınması və akademik proqramın gələn ilin sonuna planlaşdırıldığı bildirilir. Kompüter Kopenhagendə yerləşəcək və 100% Danimarkaya məxsus olacaq. İdarəçilik isə iki təsisçi qurum arasında bərabər bölüşdürüləcək.