Ayda yeni iqtisadiyyatın qurulması

DARPA Ayda müstəqil sistemlər üçün idarəetmə protokolları hazırlamağı hədəfləyir. Bu yanaşma, kosmik iqtisadiyyatın gələcəyini formalaşdırmaqla yanaşı, milli və korporativ sərhədlərin sərtləşməsinin qarşısını almaq məqsədi daşıyır. Agentlik, əvvəllər ARPANET vasitəsilə kompüterləri bir şəbəkədə birləşdirdiyi kimi, Ayda da oxşar bir iqtisadi protokol yaratmağı planlaşdırır.

Ayda müstəqil sistemlər niyə vacibdir?

Ayda fəaliyyət göstərən avadanlıqların daim Yer üzündən idarə olunması mümkün deyil. Gecikmələr, radiasiya və yüksək xərclər bu cür nəzarəti qeyri-mümkün edir. Bu səbəbdən, Ayda yerləşdirilən cihazlar özlərini idarə etməyi, qərarlar qəbul etməyi və zədələnmiş hissələrini bərpa etməyi bacarmalıdır. DARPA-nın məqsədi, bu müstəqilliyi təmin edən idarəetmə sistemləri yaratmaqdır.

DARPA-nın gücü: sistem dizaynı

DARPA-nın əsas gücü avadanlıq istehsalında deyil, avadanlıqların bir-biri ilə əməkdaşlıq edə biləcəyi sistemlər yaratmaqda gizlidir. Agentlik, Ayda yerləşdirilən müstəqil cihazların bir şəbəkədə birləşdirilməsini təmin edəcək açıq idarəetmə sistemi yaratmağı hədəfləyir. Bu sistem, cihazların bir-biri ilə məlumat paylaşmasını, resursları ölçməsini və özünü idarə etməsini mümkün edəcək.

Texniki sütunlar

Bu idarəetmə sistemi üç əsas texniki sütuna əsaslanacaq:

• Avtonomiya: Cihazların özünü bərpa etmə və tapşırıqları yenidən planlaşdırma qabiliyyəti.
• Təkrar istehsal: Yerli materiallardan ehtiyat hissələrin istehsalı və imkanların genişləndirilməsi.
• Protokollaşdırılmış idarəetmə: Resursların ölçülməsi və ticarət əməliyyatlarının şəffaf şəkildə həyata keçirilməsi üçün kriptoqrafik doğrulama.

Strateji üstünlük

Bu sistemin yaradılması ABŞ və müttəfiqləri üçün strateji üstünlük təmin edəcək. Açıq və hesabatlı idarəetmə modeli kosmik iqtisadiyyatın əsasını təşkil edəcək və avtoritar modellərin yayılmasının qarşısını alacaq. DARPA-nın bu sahədəki irəliləyişi, kosmosda uzunmüddətli sabitlik və iqtisadi inkişaf üçün əsas olacaq.

Nəticə

Kosmosda yeni yarış artıq başlamışdır. Əvvəlki yarışın məqsədi kosmosda mövcudluq idisə, indi məqsəd davamlılıqdır. DARPA-nın Ay üçün idarəetmə sistemi yaratmaq təşəbbüsü, kosmik iqtisadiyyatın gələcəyini müəyyən edən əsas addım ola bilər. Bu sistem, yalnız texnologiya deyil, həm də kosmosda yeni bir iqtisadiyyatın qurulması üçün əsas olacaq.