Stony Brook Universitetinin alimləri tərəfindən aparılan tədqiqat nəticəsində iki teropod dinozavr fosilində quşların uçuş qabiliyyətində mühüm rol oynayan pisiform adlı bilək sümüyünün olduğu müəyyən edilib. Bu kəşf əvvəllər teropodların quşabənzər pisiform sümüyünə malik olmadığını iddia edən araşdırmalarla ziddiyyət təşkil edir və dinozavrların uçuş təkamülünün "biləkdən başladığını" göstərir.

Pisiform sümüyü əvvəllər quşların biləyindəki bir sirr olaraq qalmışdı. Bu sümük əvvəlcə diz qapağı kimi sesamoid sümük idi və biləkdəki ilkin mövqeyindən ulnare adlı başqa bir karpal sümüyü əvəz etmək üçün hərəkət etmişdi. Müasir quşlarda bu sümüyün mövqeyi qanadların dirsək büküldükdə avtomatik olaraq qatlanmasını təmin edir. Onun unikal V-şəkilli quruluşu isə uçuş zamanı quşların əl sümüklərinin çıxmasının qarşısını alır. Bu, quşların ön ətraflarının mühüm hissəsi və uçuş üçün vacib bir elementdir.

Tədqiqatda analiz olunan dinozavr fosilləri troodontid (Velosiraptora yaxın quşabənzər yırtıcı) və oviraptorid (uzun boyunlu, dişsiz dimdikli qəribə quşabənzər hər şeyyeyən) növlərinə aid idi. Fosillərin müstəsna qorunmuş vəziyyəti və yüksək həllolma qabiliyyətinə malik KT skanlama texnologiyası sayəsində bilək sümükləri rəqəmsal olaraq təcrid edilərək pisiform sümüyü müəyyən edilib. Bu fosillər Amerika Təbiət Tarixi Muzeyi və Monqolustan Elmlər Akademiyası ilə əməkdaşlıq çərçivəsində tədqiqatçılara təqdim edilmişdi.

Stony Brook Universitetində anatomiya elmləri üzrə tədqiqatçı Dr. Ceyms Napoli, troodontid əlinin 3D çap edilmiş nüsxəsini nümayiş etdirərək, pisiform sümüyünün əvvəllər yalnız quşlarda olduğu düşünülən "köçmüş" mövqedə olduğunu göstərdi. Napoli, "Bu, quş olmayan yırtıcı dinozavrda köçmüş pisiform sümüyünün ilk dəfə müəyyən olunmasıdır," deyə qeyd edib. O əlavə edib ki, "Biz hal-hazırda dinozavrların dəqiq neçə dəfə uçmağı öyrəndiyini bilmirik. Lakin görünür ki, bu canlılarda uçuşun sınaqları yalnız pisiform sümüyünün bilək oynağına keçməsindən sonra baş verib. Bu isə müasir quşlarda müşahidə olunan avtomatik mexanizmlərin əsası ola bilər. Bununla belə, bu hipotezi təsdiqləmək üçün daha çox tədqiqat və dinozavr bilək sümüklərinin analizi tələb olunur."

Araşdırmanın nəticələrinə görə, pisiformun quşabənzər mövqeyə keçməsi quşların deyil, Pennaraptora adlı bir qrupun təkamülü ilə əlaqəlidir. Bu qrup Velosiraptor kimi dromaeosauridlər, troodontidlər və oviraptorozorları əhatə edir. Bu qrupda quşabənzər xüsusiyyətlər, məsələn, lələkli qanadlar, ilk dəfə ortaya çıxmış və uçuş ən azı iki dəfə, bəlkə də beş dəfə təkamül etmişdir.

Napoli və həmkarları yazır ki, "Nəticələrimiz göstərir ki, ulnarenin pisiform tərəfindən topoloji və funksional əvəzlənməsi teropod tarixində əvvəllər düşündüyümüzdən daha dərin bir mərhələdə baş vermiş və mərhələli bir proses olmuşdur. Son onilliklər ərzində teropod dinozavr anatomiyası və təkamülü ilə bağlı biliklərimiz eksponensial olaraq artmışdır. Bu, incə divarlı sümüklər, böyüdülmüş beyin və lələklər kimi klassik 'quşabənzər' xüsusiyyətlərin daha geniş teropod qruplarında mövcudluğunu göstərir. Nəticələrimiz göstərir ki, quşların bilək quruluşu Pennaraptora qrupunun mənşəyində meydana gələn topoloji nümunələri izləyir."