Dream Chaser: Kosmik Təyyarənin İrəliləyişi

Dream Chaser, NASA-nın kosmik şatlına bənzər dizaynı ilə diqqət çəkən bir kosmik təyyarədir. Bu təyyarənin ilk uçuşu 2026-cı ilin dördüncü rübünə planlaşdırılıb. Sierra Space şirkəti, Dream Chaser-in texniki inkişafı ilə bağlı mühüm mərhələlərə nail olduğunu açıqlayıb.

Texniki Uğurlar və Sınaqlar

Şirkət, Dream Chaser Tenacity adlı yük daşıma təyyarəsinin elektrik sisteminin tam qurulmasını və elektromaqnit müdaxilə (EMI) və elektromaqnit uyğunluq (EMC) testlərini uğurla başa çatdırıb. Bu testlər NASA-nın Kennedi Kosmik Mərkəzində, Kosmik Sistemlərin Emalı Obyektində (SSPF) həyata keçirilib. Şirkət, həmçinin kosmik təyyarənin rabitə sistemlərini sınaqdan keçirib. Bu sistemlər NASA-nın Yer orbitindəki Rabitə və Məlumat İzləmə Peyk Sistemi vasitəsilə idarə olunur.

Layihənin Çətinlikləri

Dream Chaser-in tarixi 2008-ci ildən başlayır. O zaman Sierra Nevada Corporation (indiki Sierra Space) dizaynı əldə edib və NASA-nın Kommersiya Ekipaj İnkişaf Proqramına (CCDev) təqdim edib. Layihə ilkin mərhələlərdə maliyyələşdirilsə də, 2014-cü ildə NASA tərəfindən SpaceX-in Crew Dragon və Boeing-in Starliner təyyarələri seçilib. Sierra Nevada bu qərara etiraz etsə də, ABŞ Hökumət Hesabatlılıq Ofisi tərəfindən apellyasiya rədd edilib.

Dream Chaser, NASA-nın Kommersiya Təchizat Xidmətləri 2 (CRS-2) müqaviləsi çərçivəsində seçilib. Bu müqavilə SpaceX-in Cargo Dragon və Northrop Grumman-ın Cygnus kosmik gəmilərini də əhatə edir. Müqaviləyə əsasən, Dream Chaser-in Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya (ISS) yeddi uçuşu planlaşdırılsa da, bu uçuşlar dəfələrlə təxirə salınıb. Nəticədə, NASA və Sierra Space birgə qərar qəbul edərək CRS-2 müqaviləsini dəyişdirib və yeddi uçuş tələbi ləğv edilib. İlk uçuş isə ISS-dən kənarda sərbəst orbital test olaraq planlaşdırılıb.

Gələcək Perspektivlər

Sierra Space, Dream Chaser-in gələcəkdə milli təhlükəsizlik və müdafiə texnologiyaları sahəsində istifadəsini araşdırır. Şirkət, kosmik təyyarənin müxtəlif missiya profillərinə uyğun unikal imkanlarını vurğulayır. İlk uçuşun Kaliforniyada yerləşən Vandenberg Kosmik Qüvvələr Bazasında eniş etməsi planlaşdırılır. Bununla yanaşı, təyyarənin yerüstü sınaqları NASA-nın Kennedi Kosmik Mərkəzindəki Eniş və Uçuş Zolağında (əvvəllər Şatl Eniş Zolağı kimi tanınırdı) aparılıb. Bu sınaqlar zamanı yüksək sürətlə hərəkət edən yük təyyarəsi simulyasiya edilərək, eniş zamanı naviqasiya parametrləri yoxlanılıb.

Texniki Problemlər və Həllər

Dream Chaser-in mühərrik sistemləri ilə bağlı problemlər barədə məlumatlar olsa da, Sierra Space bu sistemlərə tam güvəndiyini bildirib. Şirkət, Tri-mode mühərriklərinin Viskonsindəki Badger Mühərrik Testi Obyektində geniş sınaqdan keçirildiyini və bütün texniki tələblərə cavab verdiyini açıqlayıb. Bundan əlavə, inteqrasiya olunmuş mühərrik sistemi təmizlənmə, təzyiq testi və digər yoxlamalardan uğurla keçib. Son mərhələdə isə təyyarədə isti yanma testi aparılacaq.

Nəticə

Dream Chaser Tenacity-nin ilk uçuşu 2026-cı ilin dördüncü rübündə baş tutacaq. Layihənin bir çox çətinliklərlə üzləşməsinə baxmayaraq, Sierra Space komandası öz texniki bacarıqlarına tam güvənir. Bu kosmik təyyarə, yalnız Beynəlxalq Kosmik Stansiyanı təchiz etmək üçün deyil, həm də gələcəkdə daha geniş missiyalar üçün istifadə oluna bilər.