Elektrik böhranı qapıda: İnkişaf etmiş ölkələr üçün yeni təhdid

Süni intellekt və elektromobil bumu enerji böhranı yaradır

Son illərdə süni intellektin və elektromobillərin inkişafı enerji sistemlərində ciddi gərginlik yaratdı. Bu, inkişaf etmiş ölkələrdə iqtisadiyyat və texnologiya sahələrini təhlükə altına qoyur. Niderlandın ASML Holding NV şirkəti, süni intellekt üçün mikroçip istehsalında lider olmaqla yanaşı, ölkə iqtisadiyyatına da böyük təsir göstərir. Şirkət 20000 nəfərlik yeni kampus qurmağı planlaşdırır, lakin enerji şəbəkəsinə qoşulmaq problemi bu planı ləngidir.

Enerji çatışmazlığı və uzunmüddətli təsirlər

Netbeheer Nederland-ın verdiyi məlumata görə, Niderlandda enerji şəbəkəsi üzərindəki yüklənmə səbəbindən 12000-dən çox müəssisə növbədə gözləyir. Şəbəkənin gücləndirilməsi üçün hər il 8 milyard avro sərmayə qoyulsa da, problemin ən azı 10 il davam edəcəyi proqnozlaşdırılır. Netbeheer Nederland-ın nümayəndəsi Debbi Drage qeyd edir ki, enerji istehlakı 2030-cu ilə planlaşdırıldığından daha çox artıb: 'Fiziki şəbəkə cəmiyyətin ambisiyalarına uyğun inkişaf edə bilmir.'

İnkişaf etmiş ölkələrdə enerji böhranı

Bloomberg Economics-in araşdırmaları göstərir ki, G20 ölkələrinin əksəriyyəti son illərdə enerji sistemlərinin yüklənməsi ilə üzləşib. Bu, enerji təchizatının tələbi qarşılaya bilməməsi, qiymətlərin yüksək volatilliyi və iqlim təsirləri ilə əlaqədardır. Məsələn, Böyük Britaniyada enerji operatorları daha bahalı qaz stansiyalarını işə salmaq üçün 1,4 milyard funt sterlinq xərcləyib, ucuz külək turbinlərini isə şəbəkə çatışmazlığı səbəbindən dayandırmaq məcburiyyətində qalıb.

Texnologiya şirkətlərinin reaksiyası

Enerji çatışmazlığı texnologiya şirkətlərinə də təsir edir. Google Berlində yeni məlumat mərkəzi qurmaq planlarını ləğv edib, Microsoft isə İrlandiya və Böyük Britaniyadan sərmayələrini Skandinaviya ölkələrinə yönəldib. San-Fransisko yaxınlığındakı enerji çatışmazlığı isə Silikon Vadisinin texnologiya potensialını məhdudlaşdırır.

İnsan həyatı üzərində təsir

Enerji çatışmazlığı yalnız inkişaf etmiş ölkələrdə deyil, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə də ciddi təsir göstərir. Nigeriyanın Rukubi kəndində kiçik elektrik şəbəkəsinin qurulması ilə balıqçılar öz məhsullarını soyuducuda saxlamaq imkanı əldə ediblər. Tədqiqatlar göstərir ki, təmiz enerji istehlakının artması ölkələrin ÜDM-ni uzunmüddətli perspektivdə artırır.

Nəticə və çağırış

Enerji çatışmazlığı inkişaf etmiş ölkələrin iqtisadiyyatına ciddi təsir göstərir. Araşdırmalara görə, Niderlandda bu problem ölkəyə hər il 8-30 milyard avro iqtisadi ziyan vuracaq. Texnologiya şirkətləri xəbərdarlıq edir ki, enerji sistemləri sürətlə inkişaf etməsə, gələcək investisiyalar başqa ölkələrə yönəldiləcək. Bu, yalnız iqtisadiyyata deyil, texnologiyanın inkişafına da mane olacaq.