Alpha Centauri ulduz sistemi haqqında yeni kəşf astronomiya dünyasında böyük maraq doğurub. NASA-nın James Webb Kosmik Teleskopu (JWST) vasitəsilə aparılan müşahidələr nəticəsində Alpha Centauri A ulduzunun ətrafında nəhəng bir ekzoplanetin mövcudluğu aşkarlanıb. Bu planet, Alpha Centauri Ab adlandırılan, ulduzun 'yaşayış zonasında' yerləşir. Bu zonada maye suyun mövcudluğu mümkün hesab olunur və bu, həyatın inkişafı üçün əsas şərtlərdən biridir.

Alpha Centauri sistemi Yer kürəsinə ən yaxın olan üçlü ulduz sistemidir. Bu sistem Alpha Centauri A və Alpha Centauri B adlı iki əsas ulduzdan, eləcə də daha uzaq məsafədə yerləşən Proxima Centauri adlı qırmızı cücə ulduzdan ibarətdir. Proxima Centauri ətrafında artıq üç ekzoplanet aşkar edilib, onlardan biri də yaşayış zonasındadır. Lakin qırmızı cücə ulduzların ətraf mühiti daha dəyişkən olduğu üçün həyat üçün daha az uyğun hesab olunur.

Alpha Centauri A ətrafında planet aşkarlamaq isə daha çətin olmuşdur. Astronom Aniket Sanghi və onun həmkarları JWST vasitəsilə Alpha Centauri A ətrafında mümkün bir planetin görüntüsünü əldə edib. Bu müşahidələr 2024-cü ilin avqust ayında həyata keçirilib və nəticələr ulduz işığını maskalamaq üçün koronoqrafdan istifadə etməklə əldə olunub. Görüntülər Alpha Centauri A-dan təxminən iki dəfə Yer-Günəş məsafəsi qədər uzaqda yerləşən zəif bir işıq mənbəyini göstərib.

Bu kəşf, Alpha Centauri Ab-nin radiusunun təxminən 1 ilə 1.1 Yupiter radiusu arasında olduğunu, kütləsinin isə 90 ilə 150 Yer kütləsi arasında dəyişdiyini ortaya qoyub. Bu xüsusiyyətlər planetin qaz nəhəngi olduğunu göstərir, lakin qaz nəhənglərinin ətrafında olan peyklər həyat üçün uyğun şəraitə malik ola bilər. Bu səbəbdən, Alpha Centauri A ətrafında həyat ehtimalını tam istisna etmək mümkün deyil.

Lakin 2025-ci ilin fevral və aprel aylarında aparılan əlavə müşahidələr bu obyektin mövcudluğunu təsdiqləyə bilməyib. Sanghi və onun komandası kompüter modelləri vasitəsilə bu planetin orbitini simulyasiya edərək müxtəlif ehtimalları araşdırıblar. Simulyasiyaların təxminən yarısında planet ulduza çox yaxın olduğu üçün onun işığı ulduzun parlaq işığı ilə örtülmüşdür. Bu, Alpha Centauri Ab-nin mövcudluğunu dəstəkləyən bir ehtimaldır.

Astronomlar bu planetin necə yaranıb və bu qədər mürəkkəb bir cazibə mühitində necə sağ qaldığını anlamaq üçün daha çox araşdırma aparmalıdırlar. "Bu cür planetin iki yaxın ulduz arasında mövcud olması, planetlərin necə formalaşdığı, sağ qaldığı və inkişaf etdiyi barədə anlayışlarımızı çətinləşdirir," Sanghi qeyd edib.

Bu kəşf, ekzoplanet elmi sahəsində yeni imkanlar açır və Alpha Centauri sistemi ətrafında daha çox araşdırma potensialını artırır. Araşdırma nəticələri "The Astrophysical Journal Letters" jurnalında dərc edilib.