Real-Time Proving: Ethereum Şəbəkəsində Yeni Dövr

Ethereum şəbəkəsi uzun illərdir tranzaksiya emal gücünü artırmaqda çətinliklərlə üzləşir. Şəbəkədəki bottleneck-ləri aradan qaldırmaq məqsədi ilə yeni texnologiyalar inkişaf edir. Bunlardan biri olan real-time proving texnikası sıfır-bilik sübutları (zero-knowledge proofs) vasitəsilə tranzaksiyaların təsdiqləmə müddətini 98%-dən çox azaldır. Bu texnika şəbəkənin emal gücünü çoxaldaraq, daha çox tranzaksiyanı emal etməyə imkan verir.

Texnologiya necə işləyir?

Ethereum blokçeynində tranzaksiyalar hər 12 saniyədən bir bloklara toplanır. İstifadəçilər tranzaksiyanı göndərdikdən sonra təsdiq prosesi sürətlə baş verir. Lakin bu təsdiq hələ tam finalizə olunmur. Tranzaksiyalar tam finalizə olunduqdan sonra geri dönməz olur və bunun üçün validatorlar tərəfindən təsdiqlənməsi lazım gəlir. Hal-hazırda bu proses təxminən 13 dəqiqə vaxt alır ki, bu da şəbəkənin daha çox tranzaksiya emal etməsi üçün bir maneədir.

Real-time proving texnologiyası məhz bu problemi həll etməyə yönəlib. Bu texnologiya sıfır-bilik virtual maşın (zkVM) vasitəsilə tranzaksiyaların finalizasiyasını offchain olaraq həyata keçirir. ZkVM vasitəsilə provayderlər validatorlara hesablamalarının düzgün olduğunu sübut edə bilirlər, böyük miqdarda məlumat göndərməyə ehtiyac olmadan. Bununla, tranzaksiyalar blokların yaradılma sürətində finalizə olunur ki, bu da daha çox məlumatın daşınmasına, daha yüksək emal gücünə və daha az xərclərə səbəb olur.

Proqress və Gələcək Perspektivlər

Bu texnologiyanın inkişafı sürətlə davam edir. Cari ildə Succinct adlı bir layihə SP1 Hypercube adlı real-time proving həllini təqdim etdi. Bu sistem blokların 94%-ni 12 saniyə ərzində sübut edə bilir. Brevis adlı digər bir layihə isə Pico Prism adlı zkVM-lər vasitəsilə blokların 99.9%-ni eyni müddətdə sübut etməyə nail olub.

Lakin bu texnologiyanın tətbiqi üçün hazırda güclü və enerji sərf edən avadanlıqlar tələb olunur. Ethereum Fondunun araşdırmaçısı Custin Drake-a görə, bu texnologiyanın enerji sərfi tez bir zamanda azalacaq. Onun proqnozlarına görə, ilin sonuna qədər bir neçə komanda blokları cəmi 10 kilovat enerji sərfi ilə sübut edəcək. Bu, ortalama bir evdə istifadə olunan elektrik avtomobil şarj cihazının enerjisinə bərabərdir.

İnsanlar Üçün Nə Dəyişir?

Real-time proving texnologiyası yalnız texniki inkişaf deyil, həm də insan həyatına təsir edəcək bir yenilikdir. Bu texnika sayəsində Ethereum şəbəkəsində tranzaksiyalar daha ucuz və daha sürətli olacaq. İstifadəçilər üçün bu, daha rahat və sərfəli bir blokçeyn təcrübəsi deməkdir. Eyni zamanda, decentralizasiya qorunaraq daha çox iştirakçı üçün əlçatan olur.

Drake-ın sözləri ilə desək, bu dəyişikliklər Ethereum şəbəkəsinin gələcəyini formalaşdıraraq onu daha sürətli, güclü və hər kəs üçün əlçatan edəcək.