Zaman Kristalının Görünən Forması Yaradıldı

Fiziklər ilk dəfə insan gözü ilə görünə bilən zaman kristalı yaratmağa nail olublar. Bu maraqlı material neon rəngli zolaqlar şəklində dalğalanır və bir çox texnoloji tətbiq imkanları vəd edir. Bu kəşf anti-saxtakarlıq tədbirləri, təsadüfi rəqəm generatorları, iki ölçülü barkodlar və optik cihazlar kimi sahələrdə yeni perspektivlər açır.

Zaman Kristalının Mahiyyəti

Zaman kristalları ilk dəfə ABŞ nəzəri fizik Frank Vilçek tərəfindən 2012-ci ildə irəli sürülüb. Başlanğıcda bu konsepsiya bəzi fiziklər tərəfindən termodinamikanın əsas qanunlarını pozduğu üçün tənqid edilirdi. Lakin 2016-cı ildə ABŞ fizikləri zaman kristallarını eksperimentdə müşahidə etdiklərini bildirdilər.

Kristallik materiallar, məsələn, almaz, kvars və duz, atomların məkan daxilində təkrarlanan üçölçülü strukturlarıdır. Zaman kristalları isə yalnız məkan daxilində deyil, zamanda da təkrarlanan hissəciklərdən ibarətdir. Zaman kristallarının hissəcikləri müəyyən bir ritmlə titrəyir və bu titrəyişlər zaman simmetriyasını pozur, ətraf mühitin ritmlərinə qarşı çıxır.

Tədqiqatın Detalları

Hanqing Zhao və İvan Smalyukh, Kolorado Universitetindən olan fiziklər, zaman kristalını maye kristallardan yaradıblar. Bu material LCD ekranlarda istifadə edilən çubuq şəklində molekullardan ibarətdir. Tədqiqatçılar maye kristalı fotoresponsiv boya ilə örtülmüş şüşə lövhələr arasında yerləşdiriblər. Xüsusi işıq növləri ilə nümunəyə təsir edildikdə, boya molekulları qütbləşib maye kristala təzyiq göstərib. Bu təzyiq maye kristalda kompleks hərəkət nümunələri yaradıb və bu nümunələr saatlarla davam edib.

Texnoloji Tətbiq İmkanları

Zaman kristallarının praktiki tətbiqləri optik cihazlar, fotonik zaman-məkan kristal generatorları, telekommunikasiya və anti-saxtakarlıq dizaynları sahələrində böyük potensial vəd edir. Tədqiqatçılar zaman kristallarının müxtəlif sistemlərdə necə formalaşdığını araşdırmağa davam edəcəklər.

Nəticə

Bu tədqiqat zamanı kristalların fundamental xüsusiyyətlərini daha yaxşı anlamağa və onların texnoloji tətbiqlərini genişləndirməyə imkan verir. Tədqiqatın nəticələri nüfuzlu "Nature Materials" jurnalında dərc olunub.