Yeni maddə: həm bərk, həm maye

Elm dünyasında maraqlı bir yenilik: fiziklər ilk dəfə həm bərk, həm də maye xüsusiyyətlərini birləşdirən maddə kəşf ediblər. Bu maddə 'supersoyuq maye' adlandırılır və xüsusi şəraitdə atomların həm sabit, həm də hərəkətli olduğu bir fazanı əks etdirir.

Araşdırmanın məqsədi

Nanomateriallar üzrə mütəxəssis Andrei Khlobystov bu kəşfi "bərk və maye xüsusiyyətlərini bir materialda birləşdirən yeni maddə forması" kimi təsvir edir. Araşdırma, mayelərin bərk maddəyə çevrilərkən atomların davranışını sistematik şəkildə öyrənmək məqsədilə aparılıb. Bu proses mineralizasiya, buzun yaranması və zülalların qatlanması kimi təbiətdəki hadisələrə də aydınlıq gətirə bilər.

Təcrübənin gedişi

Alimlər xüsusi elektron mikroskopu SALVE ilə platinin, qızılın və palladiumun ərimə prosesini izləyiblər. Bu metallar atomik səviyyədə nazik karbon təbəqəsi (qrafen) üzərində yerləşdirilib. "Qrafeni bir növ soba kimi istifadə etdik və metallar əridikcə onların atomlarının sürətlə hərəkət etdiyini müşahidə etdik," deyə Ulm Universitetindən materialşünas Christopher Leist bildirib. Lakin gözlənilməz bir nəticə ortaya çıxdı: bəzi atomlar sabit qaldı.

Maddənin unikal xüsusiyyətləri

Araşdırma zamanı sabit atomların bərk maddənin formalaşmasına təsir etdiyi aşkarlandı. Sabit atomların çoxluğu bərk maddənin kristallarla deyil, amorf (kristalsız) formada yaranmasına səbəb olur. Lakin sabit atomlar pozulduqda metal normal kristal formasına çevrilir. Bu proses, nanomiqyasda atomların idarə edilməsinin mümkünlüyünü göstərir. Alimlər bu fenomeni "atomların idarə olunması" adlandırır və bunun nadir metalların istifadəsində yeni imkanlar yarada biləcəyini vurğulayırlar.

Texnologiyada inqilabi imkanlar

Bu kəşf, nadir metalların daha effektiv istifadəsi üçün yeni yollar aça bilər. Xüsusilə təmiz enerji texnologiyalarında, enerji çevrilməsi və saxlanması sahələrində bu maddənin tətbiqi böyük potensial vəd edir. Araşdırmanın müəllifləri, bunun mayelərin və nanomiqyaslı proseslərin hələ də sirli olduğunu bir daha xatırlatdığını vurğulayıblar.

İnsan həyatı və tətbiqi

Bu maddə, aviasiya, tikinti və elektronika sənayelərində inqilabi dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Məsələn, nadir metalların daha az miqdarda istifadə edilməsi, həm iqtisadi, həm də ekoloji baxımdan böyük üstünlüklər yarada bilər. Alimlərin bu kəşfi, gələcəyin texnologiyasında yeni üfüqlər açır.