Layihənin Təfərrüatları

Fransanın Meuse bölgəsində yerləşən Cigéo layihəsi, yüksək səviyyədə radioaktiv olan nüvə tullantılarının 500 metr dərinlikdə saxlanmasını nəzərdə tutur. Layihə 1991-ci ildən bəri müzakirə olunur və 2050-ci ildə ilk tullantıların yeraltı tunellərə yerləşdirilməsi planlaşdırılır. Ümumilikdə 83000 kubmetr tullantının saxlanması gözlənilir ki, bunun yarısı artıq istehsal edilib. Bu tullantılar arasında "yüksək aktivlik" və "uzun ömürlü orta aktivlik" kateqoriyalarına aid materiallar yer alır.

Texniki və Təhlükəsizlik Məsələləri

Layihə ilə bağlı əsas narahatlıqlar arasında yeraltı tunellərin bağlanması üçün istifadə edilən materialların performansı, tullantı konteynerlərinin korroziya sürəti və bitumlu tullantıların saxlanması zamanı yanğın və partlayış riskləri yer alır. Fransanın Nüvə Təhlükəsizliyi və Radiasiya Qoruma Təşkilatı (ASNR) layihənin təhlükəsizlik şərtlərini "qənaətbəxş" hesab etsə də, bir sıra texniki məsələlərin hələ də həll edilməli olduğunu vurğulayıb.

İctimai və Siyasi Reaksiyalar

Layihə yerli əhali və ekoloji qruplar tərəfindən ciddi etirazlarla qarşılanıb. Parlamentdə çıxış edən deputat Maxime Laisney, layihənin təhlükəsizlik məsələlərinin tam həll edilmədən irəlilədiyini iddia edərək, bu vəziyyətin "fakt qarşısında qoyulma hissini" gücləndirdiyini bildirib.

Gələcək Planlar

Layihənin icrası üçün 2026-cı ildə ictimai rəy sorğusu keçiriləcək və 2028-ci ildə hökumət tərəfindən yekun qərar veriləcəyi gözlənilir. Əgər layihə təsdiqlənərsə, ilk mərhələdə pilot sınaqlar həyata keçiriləcək və təhlükəsizlik tədbirləri daha da təkmilləşdiriləcək. Bununla yanaşı, layihənin hazırkı planı yalnız 2016-cı ilə qədər təsdiqlənmiş nüvə obyektlərinin tullantılarını əhatə edir. Yeni reaktorların tullantıları üçün əlavə icazələr tələb olunacaq.

Beynəlxalq Müqayisə

Fransa, nüvə tullantılarının saxlanması üçün 160 milyon il yaşı olan dərin gil təbəqələrini seçib. İsveç və Finlandiya isə qranit təbəqələrdən istifadə edir. Hər iki yanaşma tullantıların təhlükəsiz saxlanmasını təmin etmək məqsədi daşıyır.

Layihənin gələcəkdə necə inkişaf edəcəyi və ictimaiyyətin reaksiyası, Fransanın nüvə tullantılarının idarə olunması strategiyasının əsas istiqamətlərini müəyyən edəcək.