Astronomlar, gənc və kütləvi bir protoulduzun ətrafında nadir maqnit sahəsi aşkar ediblər. Bu kəşf, ulduzların formalaşması və təkamülünü daha yaxşı başa düşmək üçün mühüm bir addım hesab olunur. Sözügedən protoulduz, "IRAS 18162-2048" adlanır və təxminən 10 günəş kütləsinə malikdir. O, Yerdən təxminən 5,500 işıq ili uzaqlıqda yerləşir.

Bu tədqiqat "The Astrophysical Journal Letters" jurnalında dərc edilmişdir və "Kütləvi Protoulduza Doğru Radiodalğalarda Dairəvi Qütbləşmənin İlk Aşkarlanması" adlı araşdırmaya əsaslanır. Tədqiqatın əsas müəllifi Hindistan Kosmik Elmlər və Texnologiya İnstitutunun doktorantı Amal G. Cheriyandır. Tədqiqatçılar ABŞ-dakı Milli Radiodalğa Astronomiya Rəsədxanasının Karl G. Yansky Çox Böyük Massiv (VLA) teleskopundan istifadə edərək bu dairəvi qütbləşməni (CP) müşahidə ediblər.

Ulduzların maqnit sahələri onların ətraf mühitinə təsir göstərir. Xüsusilə, kütləvi protoulduzların ultrabənövşəyi şüalanması və güclü ulduz küləkləri ətrafdakı qaz və toz buludlarını qızdıraraq turbulentləşdirir və yeni ulduzların formalaşmasını çətinləşdirir. IRAS 18162-2048, qalaktikamızda ən böyük və ən parlaq jetlərdən biri olan HH 80-81 jetini idarə edir. Bu jetlər, ionlaşmış qazın ətrafdakı qaz və toz buludlarına çırpılması nəticəsində yaranan Herbig-Haro obyektləri ilə əlaqəlidir.

Bu kəşf, HH 80-81 jetlərində maqnit sahələrinin olduğunu göstərən 2010-cu il tədqiqatının üzərinə əlavə məlumat qatır. İlk dəfədir ki, maqnit sahələri birbaşa kütləvi bir protoulduzun özündən aşkar edilir. Əvvəllər belə sahələr yalnız az kütləli protoulduzlar ətrafında müşahidə olunurdu.

Tədqiqatın rəhbəri Amal G. Cheriyan izah edir ki, dairəvi qütbləşməni ölçməklə, ulduz səthinə yaxın maqnit sahəsini qiymətləndirmək mümkündür. "Bu, kütləvi protoulduzdan gələn radiodalğalarda dairəvi qütbləşmə vasitəsilə maqnit sahəsinin gücünün ilk dəfə təyin edilməsidir," deyə Hindistan Kosmik Elmlər və Texnologiya İnstitutunun professoru Sarita Vig bildirib.

Bu kəşf, tədqiqatçıların ulduz formalaşması modellərini təkmilləşdirmələrinə kömək edə bilər. IRAS 18162-2048, maqnit sahəsi çox güclü olan kütləvi bir ulduza çevrilə bilər. Tədqiqatçılar hesab edir ki, bu maqnit sahələri ulduzun erkən mərhələlərindən qalan "fossil sahələr" ola bilər. Bu nəzəriyyəyə görə, maqnit sahələri ulduzlararası mühitdən molekulyar buludlara keçir və protoulduzlara çevrilərkən həm sürüklənir, həm də güclənir.

Bu tədqiqat, ulduzlar və qara dəliklərdən gələn jetlərin eyni proseslər tərəfindən idarə olunduğu nəzəriyyəsini dəstəkləyir. Bu, kainatdakı jetlərin universal bir mexanizmlə meydana gəldiyini göstərən yeni bir sübutdur.