Google, 2023-cü ildə Türkiyədə baş verən ölümcül zəlzələ zamanı erkən xəbərdarlıq sisteminin insanları dəqiq şəkildə xəbərdar edə bilmədiyini etiraf edib. Məlumata görə, episentrdən 158 kilometr məsafədə yerləşən 10 milyon insan "ən yüksək səviyyəli" xəbərdarlıq ala bilərdi ki, bu da onlara təhlükəsiz yer tapmaq üçün 35 saniyə vaxt qazandırardı. Lakin, ilk 7.8 bal gücündə olan zəlzələ zamanı cəmi 469 "Tədbir Gör" xəbərdarlığı göndərilib.

Google BBC-yə bildirib ki, yarım milyon insana "Yüngül Titrəmə" üçün nəzərdə tutulan daha aşağı səviyyəli xəbərdarlıq göndərilib. Bu xəbərdarlıq istifadəçiləri eyni dərəcədə təcili şəkildə məlumatlandırmır və daha az diqqət çəkir. Halbuki, texnologiya şirkəti daha öncə bu sistemin yaxşı işlədiyini demişdi.

Google-un Android Zəlzələ Xəbərdarlıq Sistemi (AEA) dünyada təxminən 100 ölkədə mövcuddur və "qlobal təhlükəsizlik şəbəkəsi" kimi təsvir olunur. Lakin bu sistem fərdi dövlətlər tərəfindən deyil, birbaşa Google tərəfindən idarə olunur.

6 fevral 2023-cü ildə Türkiyənin cənub-şərqində baş verən iki böyük zəlzələ nəticəsində 55 mindən çox insan həyatını itirdi, 100 mindən çox insan yaralandı. Zəlzələlər zamanı bir çox insan yuxuda idi və çökən binaların altında qaldı. Google-un erkən xəbərdarlıq sistemi həmin gün aktiv olsa da, zəlzələlərin gücünü düzgün qiymətləndirə bilməyib.

Google sözçüsü bildirib: "Biz hər bir zəlzələdən öyrənərək sistemi təkmilləşdirməyə davam edirik." Şirkət əlavə edib ki, zəlzələ dalğalarının yavaş hərəkət etməsindən istifadə edərək, Android cihazları vasitəsilə titrəməni aşkar edib xəbərdarlıq göndərmək mümkündür. Lakin, ilk zəlzələ zamanı sistem titrəməni 4.5-4.9 bal arasında qiymətləndirib, əslində isə bu, 7.8 bal gücündə idi.

İkinci böyük zəlzələ zamanı isə "Tədbir Gör" xəbərdarlığı 8,158 telefona, "Xəbərdar Ol" xəbərdarlığı isə təxminən dörd milyon istifadəçiyə göndərilib. Lakin, Google bu hadisələrdən sonra alqoritmləri dəyişdirərək sistemi təkmilləşdirib. Yenidən simulyasiya edildikdə, sistem 10 milyon insana "Tədbir Gör" və 67 milyon insana "Xəbərdar Ol" xəbərdarlığı göndərib.

Kolorado Mədən Məktəbinin dosenti Elizabeth Reddy bildirib ki, bu məlumatların iki ildən çox müddət sonra açıqlanması narahatlıq doğurur: "Bu, kiçik bir hadisə deyil – insanlar öldü – və biz xəbərdarlıq sisteminin performansını istədiyimiz səviyyədə görmədik."

Google bildirib ki, bu sistem milli sistemlərin yerini tutmaq üçün deyil, onları tamamlayıcı olaraq nəzərdə tutulub. Lakin bəzi elm adamları dövlətlərin bu texnologiyaya həddindən artıq güvənməsindən narahatdırlar. Sietl Sakit Okean Şimal-Qərb Seysmik Şəbəkəsinin direktoru Harold Tobin BBC-yə deyib: "Google-un bunu etdiyini görən bəzi yerlər, 'Bunu biz etməli deyilik' deyə hesab edə bilər."

Google-un tədqiqatçıları bildiriblər ki, post-faciə analizləri sistemin daha da yaxşılaşdırılmasına səbəb olub. Android Zəlzələ Xəbərdarlıq Sistemi hazırda 98 ölkədə xəbərdarlıqlar göndərir. BBC, 2025-ci ildə Myanmada baş verən zəlzələ zamanı sistemin necə işlədiyini öyrənmək üçün Google-a müraciət edib, lakin hələ cavab almayıb.