Göydəki gözlər: Dronlar vasitəsilə meşələrimizi qorumaq

Nepaldan olan Te Whare Wānanga o Waitaha | Canterbury Universitetinin (UC) doktorantı Şiva Pariyar uzaqdan zondlama sahəsində yeni araşdırmalar aparır. Bu araşdırmalar qeyri-yerli eukalipt növlərinə zərər vuran zərərvericilərin yaratdığı iqtisadi və ekoloji itkiləri azaltmağa kömək edə bilər. Pariyar izah edir ki, Yeni Zelandiyada plantasiya meşə təsərrüfatı əsasən Pinus radiata (şam) növü üzərində qurulub. Bu ağac növünün taxta materialını dayanıqlı etmək üçün kimyəvi maddələrlə işlənməsi tələb olunur. Lakin kimyəvi maddələrin torpaq və suya sızması ilə bağlı ekoloji riskləri azaltmaq üçün Yeni Zelandiya Quru Meşə İnnovasiyası (NZDFI) təbii olaraq dayanıqlı eukalipt növlərini daha davamlı bir alternativ kimi təqdim edib.

Ancaq bu eukalipt ağacları, Avstraliyadan gətirilən növlər, paropsine böcəklərin (yarpaq çeynəyən böcəklər) və digər zərərvericilərin hücumuna məruz qalır. Pariyar qeyd edir ki, "yarpaqlar ağacın ən vacib hissəsidir. Zərər və ya defolyasiya ağacın fotosintez qabiliyyətini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır, bu da onların böyüməsinə və meşə məhsuldarlığına təsir edir." Onun rəhbərlərindən biri olan dosent Stiv Pouson bildirir ki, Yeni Zelandiyada 15,000 hektardan çox eukalipt yetişdirilir. Paropsine böcəklərin təsiri hücumun şiddətindən və eukalipt istehsal sisteminin növündən asılı olaraq geniş şəkildə dəyişir. "Potensial məhsul itkisi ildə 10 milyon dollar olaraq qiymətləndirilir, nəzarət xərcləri isə hazırda 1-2.6 milyon dollar arasında dəyişir," deyə o əlavə edir.

Pariyar dronlara quraşdırılmış işıq deteksiya və ölçmə (LiDAR) və multispektral sensorlardan, həmçinin Marlboro və Şimali Canterbury ərazilərindəki sınaq sahələrindən yüksək dəqiqlikli peyk təsvirlərindən istifadə edərək fərdi ağac səviyyəsində və bütöv mənzərələrdə defolyasiyanın məkan miqyasını, intensivliyini, tezliyini və zamanlamasını aşkar etmək və ölçmək üçün yeni bir model hazırlayır. Pariyar qeyd edir ki, "insan gözləri həmişə yarpaq örtüyünün yaşıllığında və ya stress səviyyələrindəki incə dəyişiklikləri seçə bilmir, lakin istifadə etdiyimiz texnologiyalar bunu bacarır. Yerə əsaslanan ölçmələr bahalı, vaxt aparan, əmək tələb edən və tez-tez uzaq və ya təhlükəli mühitlərdə qeyri-praktikdir."

Onun araşdırması meşə menecerlərinə zərərverici hücumlarına effektiv şəkildə cavab vermək, həmçinin uzunmüddətli ekoloji və iqtisadi zərərlərin qarşısını almaq üçün vaxtında və dəqiq məlumatlar təqdim etməklə dəstək verir. Araşdırma nəticələri meşə sağlamlığını və eukalipt plantasiya sahələrinin canlılığını artırmaq üçün həm proaktiv, həm də reaktiv tədbirlərin görülməsinə kömək edir. Pariyarın araşdırması 2050-ci ilə qədər Yeni Zelandiyada 100,000 hektar təbii olaraq dayanıqlı eukaliptin hədəflənmiş şəkildə əkilməsini dəstəkləyir. Pariyar bildirir ki, "əgər sınaq uğurlu olarsa, bu model yalnız burada deyil, kimyəvi maddələrlə işlənmiş şam ağacına davamlı alternativ kimi eukaliptin əkildiyi hər yerdə qlobal miqyasda istifadə edilə bilər."

O, əlavə edir ki, "uzaqdan zondlama və texnologiya sahəsindəki bacarıqlarımı inkişaf etdirmək istəyirdim. Xoşbəxtlikdən UC-də bu imkanları tapdım və nəzəri biliklərimi və praktik anlayışımı, o cümlədən son texnologiyaları araşdırmaq və genişləndirmək şansı əldə etdim. UC mənə dronları idarə etməyi öyrənmək də daxil olmaqla, ehtiyac duyduğum bütün imkanları təqdim etdi. İndi uçuş planları hazırlaya bilirəm, dronları uçura bilirəm və gələcək istifadə üçün məlumatları analiz edə bilirəm."