Göyərçinlərin maqnit sahəsini hiss etmə sirri

Göyərçinlər yerin maqnit sahəsini elektrik cərəyanları vasitəsilə hiss edə bilir. Alimlər bu mexanizmin daxili qulaqda yerləşən xüsusi bir orqan vasitəsilə baş verdiyini sübut ediblər. Bu kəşf, heyvanların heyrətamiz naviqasiya qabiliyyətini izah etməyə kömək edə bilər.

Beyin xəritələmə və genetik araşdırmalar

Tədqiqat qrupu göyərçinlərin daxili qulaq hüceyrələrini tək-tək araşdırmaq üçün qabaqcıl beyin xəritələmə və tək hüceyrə RNA sekvensiyası metodlarından istifadə edib. Alimlər daxili qulağın 'maqnitoreseptor' orqanı olduğunu təsdiqləyən sübutlar əldə ediblər. İsveçdəki Lund Universitetinin sensor biologiya mütəxəssisi Erik Varrant deyir: 'Bu, hər hansı bir heyvanda maqnit sahəsinin işlənməsi ilə bağlı sinir yollarının ən aydın sübutudur.'

Alternativ nəzəriyyələr və yeni yanaşmalar

Uzun müddətdir ki, alimlər quşların maqnit sahələrini necə hiss etdiklərini araşdırırlar. İki əsas nəzəriyyə mövcuddur: birincisi, retina hüceyrələrində baş verən kvant-fiziki effekt nəticəsində quşların maqnit sahələrini 'görməsi', ikincisi isə dimdiyindəki mikroskopik dəmir oksid hissəciklərinin kiçik kompas iynələri kimi işləməsi. Ancaq maqnit məlumatlarının heyvanların beynində necə hiss edildiyi və sinir hüceyrələrinin elektromaqnit dəyişikliklərinə həssaslığı hələ tam aydın deyil.

Maqnit sahəsi ilə bağlı təcrübələr

Münhen Universitetinin neyrobioloqu David Keys və onun komandası göyərçinlərin beyninin maqnit sahələrinə reaksiyasını öyrənmək üçün maraqlı bir təcrübə həyata keçirib. Altı göyərçin bir saat ərzində yerin maqnit sahəsindən bir qədər güclü olan maqnit sahəsinə məruz qalıb. Quşların başı sabitləşdirilib və maqnit sahəsi davamlı olaraq fırladılaraq onların baş hərəkətlərini simulyasiya edib. Təcrübələr göstərib ki, maqnit sahəsi ilə əlaqəli neyron fəaliyyətləri daxili qulaqdan gələn siqnalların emal olunduğu beyin bölgəsində baş verir.

İnsan üçün əhəmiyyəti

Bu araşdırma heyvanların maqnit sahəsini hiss etməsini anlamaqla yanaşı, insanların naviqasiya texnologiyalarında yeni imkanlar yarada bilər. Göyərçinlərin daxili qulaq mexanizmi biomimetik texnologiyaların inkişafı üçün ilham mənbəyi ola bilər. Bu kəşf, həmçinin heyvanların davranışlarını daha yaxşı başa düşməyə və ekosistemlərdə onların rolunu qiymətləndirməyə kömək edir.