Amerikalı alimlər qrupu Günəş işığından istifadə edərək hərəkət edən və atmosferdə 80 kilometr hündürlüyə qalxa bilən ultrayüngül uçan cihazlar hazırlayıb. Bu cihazlar motor olmadan işləyir və fiziki fenomen olan fotoforez vasitəsilə havada qalxır. Fotoforez, cihazın ön və arxa hissələrindəki temperatur fərqləri ilə hava axını yaradır. Harvard Universitetindən Benjamin Schafer və Jong-hyoung Kim rəhbərliyindəki alimlər qrupu bu cihazların xüsusiyyətlərini və tətbiq sahələrini "Nature" elmi jurnalında dərc edib.

Schaferin sözlərinə görə, fotoforez effekti adətən çox zəif olur, lakin havanın çox incə olduğu, məsələn, 50 kilometrdən yuxarı Mesosferdə bu effekt kifayət qədər güclü olur və cihazların havada qalxmasına imkan yaradır. Alimlər, iki qanadlı təyyarə qanadına bənzəyən, lakin çox kiçik ölçülü, cəmi bir neçə santimetr böyük bir cihaz hazırlayıblar. Cihazın üst hissəsi alüminium oksidindən, alt hissəsi isə alüminium oksidi və xrom qatlarından ibarətdir. Hər qatın qalınlığı cəmi 5-100 nanometrdir.

Günəş işığı altında cihazın alt hissəsi daha sürətlə qızır. Bu, hava molekullarının daha çox enerji ilə sıçrayışına səbəb olur və cihazın alt hissəsində vakuum yaradır. Bu hava molekulları cihazın içərisindəki kiçik borular vasitəsilə yuxarıdan aşağıya axır və raketlərin geri təkan effekti kimi, cihazı havada hərəkət etdirir. Fotoforetik cihazlar tamamilə səssiz və emissiyasız işləyir.

Laboratoriya şəraitində aparılan testlər uğurla nəticələnib. Alimlər ilk dəfə böyük fotoforetik strukturların atmosferdə uçuşunu təmin edə bilib. Çikaqo Universitetindən David Keith bu nəticələri təsdiqləyərək, cihazların atmosferdəki temperatur, təzyiq, kimyəvi tərkib və külək dinamikası haqqında yüksək dəqiqlikli məlumatlar toplaya biləcəyini bildirib. Pensilvaniya Universitetindən Igor Bargatin isə bu cihazların növbəti on ildə geniş tətbiq sahələri tapacağını qeyd edib.

Cihazların telekommunikasiya sahəsində, məsələn, Starlink peyklərinə alternativ olaraq istifadə edilməsi düşünülür. Həmçinin, cihazların Marsın incə atmosferində də tətbiq oluna biləcəyi ehtimal edilir. Lakin fotoforezin yalnız günəş işığı altında işləməsi və cihazların çox kiçik yük daşıma qabiliyyəti kimi problemlər hələ də mövcuddur. Tədqiqatçılar qeyd edir ki, gecə vaxtı cihazlar Yer kürəsinin istilik şüalanması ilə havada qala bilər.

Hazırda bu cihazların yük daşıma qabiliyyəti çox azdır. Məsələn, 80 santimetr ölçülü bir cihaz optimal şəraitdə cəmi 0.9 qram yük daşıya bilər. Bu sahədə daha çox tədqiqat tələb olunur.