Habl teleskopu: 14 ildə kainatı necə möhtəşəm dəyişdi?

Habl teleskopunun 14 illik yubileyinə həsr edilmiş görüntü

Habl teleskopu 24 aprel 1990-cı ildə kosmosa buraxıldıqdan sonra kainatın dərinliklərini kəşf etməkdə əvəzsiz rol oynayıb. Bu gün isə onun çəkdiyi AM 0644-741 adlı qalaktikanın görüntüsü, həm elm dünyasını, həm də kainatın sirli gözəlliklərini sevənləri heyran qoyur.

Mavi üzük: Toqquşmanın möcüzəsi

AM 0644-741 qalaktikası, 150000 işıq ili diametrində parlaq mavi bir üzük şəklindədir və bu, bizim Samanyolu qalaktikasından daha böyükdür. Bu qalaktika, ‘üzük qalaktikaları’ adlı nadir bir sinfə aiddir. Cənub bürcü olan Dorado istiqamətində, Yer kürəsindən 300 milyon işıq ili uzaqlıqda yerləşir.

Üzük qalaktikalarının yaranması, qalaktikaların bir-birinə toqquşması nəticəsində baş verir. AM 0644-741-də də başqa bir qalaktika, bu qalaktikanın diskinə birbaşa daxil olub və nəticədə cazibə qüvvəsinin təsiri ilə ulduzların və qazların orbitləri dəyişib. Bu proses, gölə atılan daşın yaratdığı dalğalara bənzəyir: qaz buludları sıxılır və nəticədə yeni ulduzlar yaranır.

Gənc ulduzların mavi işığı

Üzüyün parlaq mavi rəngi, burada davamlı olaraq yaranan gənc, kütləvi və isti ulduzların mövcudluğunu göstərir. Üzük boyunca yerləşən çəhrayı bölgələr isə hidrogen qazından ibarət buludlardır. Bu buludlar, yeni yaranan ulduzların ultrabənövşəyi işığı ilə işıqlanır.

Gələcəkdə nə baş verəcək?

Elm adamlarının hesablamalarına görə, bu mavi üzük 300 milyon il ərzində maksimum ölçüsünə çatacaq və daha sonra tədricən parçalanmağa başlayacaq. Bu, kainatın dinamikasını və qalaktikaların necə dəyişdiyini anlamaq üçün əvəzolunmaz bir model təqdim edir.

Habl teleskopunun rolu

Bu görüntü, Habl teleskopunun 2004-cü ilin yanvarında quraşdırılmış İrəliləmiş Kamera Sistemi (ACS) vasitəsilə çəkilib. ACS, teleskopun ilk alətlərindən biri olan və uzun illər xidmət göstərmiş ESA-nın Zəif Obyekt Kamerasını əvəz edib. Habl teleskopu, kainatın ən dərin sirlərini açmağa davam edərək elm dünyasına misilsiz töhfələr verir.