Haven-1: Dünyanın İlk Özəl Kosmik Stansiyası Olacaqmı?

ABŞ-ın Kaliforniya ştatında yerləşən Vast şirkəti Haven-1 adlanan kosmik stansiyanı inşa edir və onu 2026-cı ilin may ayında orbitə göndərməyi planlaşdırır. Əgər bu layihə uğurla həyata keçirilərsə, Haven-1 dünyanın ilk kommersiya kosmik stansiyası olacaq.

Kosmik Stansiyanın Dizaynı və Funksiyaları

Haven-1, sadə bir modullu dizayna malikdir və üç il ərzində orbitdə qalması planlaşdırılır. Bu müddət ərzində dörd fərqli iki həftəlik missiyada, hər birində dörd astronavt iştirak edəcək. Stansiyanın içərisində 1.2 metrlik böyük bir pəncərə, açılan birgə yemək masası, hər astronavt üçün şəxsi yatma sahəsi və Starlink vasitəsilə sürətli internet bağlantısı mövcuddur. Vast şirkətinin direktoru Max Haot, stansiyanın dizaynının insan mərkəzli olduğunu qeyd edərək, "Ətraf mühitdə özünüzü rahat hiss etdiyiniz zaman daha yaxşı işləyə bilərsiniz," deyə vurğulayıb.

NASA ilə Əməkdaşlıq və Yarış

Haven-1 layihəsi NASA-nın Beynəlxalq Kosmik Stansiyanın (ISS) yerini dolduracaq kommersiya stansiyası axtarışında mühüm bir addımdır. NASA ISS-i 2030-cu ilə qədər orbitdən çıxarmağı planlaşdırır və özəl şirkətlərlə əməkdaşlıq edərək yeni kommersiya stansiyaları yaratmağı hədəfləyir. Vast, NASA-nın bu məqsədinə uyğun olaraq Haven-1 ilə yanaşı daha böyük bir modullu stansiya olan Haven-2 üzərində də ilkin işlərə başlayıb.

Texnoloji İrəliləyişlər və Araşdırma İmkanları

Haven-1, mikroqravitasiya şəraitində elmi araşdırmalar və texnologiya istehsalı üçün nəzərdə tutulmuş bir laboratoriyaya malikdir. Bu laboratoriya, yarımkeçiricilər və dərman istehsalı kimi sahələrdə tədqiqatlar aparmaq üçün istifadə ediləcək. Florida mərkəzli Redwire Space şirkəti ilə əməkdaşlıq çərçivəsində dərman istehsalı və xərçəng diaqnostikası kimi araşdırmaların Haven-1-də davam etdirilməsi planlaşdırılır.

İqtisadi Çətinliklər və Perspektivlər

Kosmik stansiyaların idarə olunması xeyli maliyyə tələb edir. ISS-in gündəlik fəaliyyəti 12 milyon dollara başa gəlir. Vast şirkəti Haven-1 layihəsinə 1 milyard dollar sərmayə qoyacağını açıqlayıb. Bu məbləğ Vast-ın qurucusu Jed McCaleb tərəfindən təmin edilmiş şəxsi kapital və müştəri gəlirləri hesabına qarşılanacaq. Şirkət, həm dövlət agentlikləri, həm də özəl sektordan olan fərdi müştərilərlə əməkdaşlıq etməyi planlaşdırır.

Gələcəyə Baxış

Haven-1 layihəsi kosmik tədqiqatlar sahəsində mühüm bir addım hesab edilir. Layihə həm elmi tədqiqat imkanlarını genişləndirmək, həm də müxtəlif ölkələrin astronavtlarını orbitə göndərmək üçün yeni perspektivlər açır. Vast, 2026-cı ilə qədər stansiyanın bütün texnoloji sistemlərinin tamamlanacağını və orbitdə fəaliyyətə başlayacağını bildirir.

Haven-1 dünyanın ilk özəl kommersiya kosmik stansiyası olaraq tarixə düşə bilər. Şirkət, yaxın zamanda stansiyada iştirak edəcək heyəti və onların missiyalarını açıqlamağı planlaşdırır.