Hayli Gubbi vulkanının tarixi püskürməsi

2025-ci ilin 23 noyabrında Efiopiyanın şimalında yerləşən Hayli Gubbi vulkanı ilk dəfə püskürərək ətraf mühitə və insanlara ciddi təsir göstərdi. Yerli vaxtla saat 11:30-da başlayan püskürmə nəticəsində vulkanın kül və qaz buludu yuxarı troposferə çatdı və şərqə doğru hərəkət edərək Hindistan və Çinə qədər yayıldı. Bu hadisə bölgədəki uçuşların dayandırılmasına səbəb oldu.

Vulkanın təsirləri və müşahidələr

NASA-nın Aqua peyki MODIS cihazı vasitəsilə püskürmədən 4 saat sonra vulkanın görüntülərini əldə etdi. Məlum oldu ki, kül buludu dəniz səviyyəsindən 15 kilometr yüksəkliyə çatıb və 220000 ton kükürd dioksid daşıyırdı. Eyni zamanda, vulkanın zirvəsində yerə yaxın olan piroklastik materialların yayıldığı müşahidə olundu. Bu püskürmə Hayli Gubbi vulkanının 8000 il ərzində ilk böyük aktivliyi kimi qeydə alındı.

Geoloji səbəblər və bölgədəki dəyişikliklər

Hayli Gubbi vulkanı Efiopiyanın Afar çökəkliyində yerləşir. Bu bölgədə tektonik plitələr bir-birindən uzaqlaşır, bu da magmanın səthə çıxmasına və vulkanların aktivləşməsinə şərait yaradır. Hayli Gubbi vulkanının yaxınlığında yerləşən Erta Ale vulkanı iyul ayında püskürdükdən sonra alimlər magmanın hərəkətini izləyərək onun Hayli Gubbi altına doğru yayıldığını müəyyən etdilər. Bu hərəkət nəticəsində Hayli Gubbi aktivləşdi.

İnsanlara təsir və ətraf mühitdə dəyişikliklər

Hayli Gubbi vulkanının püskürməsi qısa müddətli olsa da, 25 noyabrda sona çatan bu hadisə bölgədə ciddi izlər buraxdı. Afar bölgəsindəki kəndlər kül ilə örtüldü, yerli sakinlər tənəffüs problemləri ilə üzləşdi. Heyvanların otlaq sahələri və su mənbələri çirkləndi. Vulkanın zirvəsi isə tamamilə dəyişdi: yeni kraterlər əmələ gəldi və kül təbəqəsi köhnə lava axarlarını örtdü.

Hayli Gubbi vulkanının bu tarixi püskürməsi həm geoloji araşdırmalar üçün yeni imkanlar yaratdı, həm də bölgədə yaşayan insanlar üçün çətinliklər törətdi. Alimlər bu hadisənin səbəblərini araşdırmağa davam edir və gələcəkdə baş verə biləcək oxşar hadisələrə hazırlıq görürlər.