Astroloqlar ilk dəfə olaraq yeni doğulmuş bir ulduzun ətrafında fırlanan toz və qaz diskinin içində şəkər və amin turşularının ilkin quruluşlarını formalaşdıra bilən molekullar aşkar ediblər. Bu kəşf, həyatın başlanğıcının kosmosda, planetlər yaranmadan əvvəl və hətta ulduzlar formalaşmadan əvvəl necə meydana gəldiyini anlamağa bir pəncərə açır.

Max Plank Astronomiya İnstitutunun (MPIA) astro-kimyaçısı Kamber Şvartsın sözlərinə görə, "Nəticələrimiz göstərir ki, protoplanet diskləri mürəkkəb molekulları daha əvvəlki mərhələlərdən miras alır və bu molekulların formalaşması protoplanet diski mərhələsində də davam edə bilər."

Ulduzlar və onların planetləri qalaktikalarda sürünən soyuq molekulyar qaz və toz buludlarından yaranır. Gözlənildiyi kimi, bir qaz yığını kifayət qədər sıx olduqda öz cazibəsi altında çökərək fırlanan, sıx bir kütlə yaradır. Bu zaman ətrafdakı toz, yeni yaranmış ulduza düşən materialın cazibə qüvvəsi ilə bir disk formasında düzülür. Diskin qalan hissəsindən planetlər formalaşır. Bu proses zamanı biomolekulların sağ qalması çox çətin hesab edilirdi, çünki yeni ulduzun güclü partlayışları və radiasiyaları biomolekullar üçün maneə yaradırdı.

Lakin bu gün bizə məlum olan V883 Orionis adlı protoplanet ulduz bu nəzəriyyəyə meydan oxuyur. Təxminən 1,350 işıq ili uzaqlıqda yerləşən bu ulduz, çılğın mərhələsini yaşayarkən, Çilidə yerləşən Atakama Böyük Millimetr/submillimetr Array (ALMA) vasitəsilə araşdırıldı. MPIA astronomu Abubakar Fadulun rəhbərlik etdiyi tədqiqat qrupu, işıq spektrini analiz edərək ən azı 17 mürəkkəb üzvi molekulun mövcudluğunu aşkar etdi.

Bu molekullara etilen qlikol (şəkər spirtinin sadə forması) və glikonitril (amin turşuları və nukleobazların ilkin formaları) daxildir. Bu molekulların protoplanet diskdə mövcudluğu onların molekulyar buluddan miras alındığını və ulduz-disk biokimyasının təkamülü arasında boşluğu doldurduğunu göstərir. "Kəşfimiz, ulduzlararası buludlar və tam formalaşmış planet sistemləri arasında kimyəvi zənginləşmə və mürəkkəblik xəttinə işarə edir," deyə Fadul qeyd edir.

Bu molekulların formalaşdığı şərait çox soyuq idi. Tədqiqatçılar bu molekulların bulud içindəki buz dənəciklərində formalaşdığını və daha sonra buzlu obyektlərə çevrildiyini düşünürlər. Ulduz böyüdükcə, onun istiliyi buzu sublimasiya edir və molekulları diskin içində sərbəst buraxır ki, ALMA onları aşkar edə bilsin.

Bununla belə, siqnal hələ ki zəifdir və daha uzun dalğa uzunluqlarında daha yüksək həlli müşahidələr tələb olunur. Bu müşahidələr tədqiqatçıların artıq tapdığı molekulları təsdiqləməklə yanaşı, yeni molekulları da müəyyən edəcək. Xüsusilə, azot ehtiva edən molekullar axtarılır, çünki ALMA məlumatlarında bu molekulların miqdarı az idi. "Bəlkə də elektromaqnit spektrinin digər sahələrinə baxmalıyıq ki, daha inkişaf etmiş molekullar tapılsın," deyə Fadul əlavə edir. "Kim bilir, daha nələr kəşf edə bilərik?"

Araşdırma "The Astronomical Journal" jurnalında yayımlanıb.