İnsan-hayvan ximeraları: Tibb sahəsində inqilabi addım

Dünyada orqan transplantına ehtiyac duyan insanların sayı 100000-dən çoxdur. Bu böyük çatışmazlığı aradan qaldırmaq məqsədilə alimlər insan-hayvan ximeralarının yaradılmasını araşdırırlar. Bu ximeralar, insan hüceyrələri ilə heyvan hüceyrələrinin birləşməsindən ibarət canlı orqanizmlərdir və onların məqsədi insan üçün uyğun orqanlar yetişdirməkdir.

Yeni araşdırmanın əsas tapıntıları

Texasda yerləşən UT Southwestern Universitetindən bir qrup bioloq, insan hüceyrələrinin heyvan embrionlarında daha yaxşı inteqrasiyasını təmin edən yeni bir metod kəşf edib. Araşdırma, 'MAVS' adlı bir protein üzərində fokuslanır. Bu proteinin deaktiv edilməsi, heyvan hüceyrələrinin immun sistemini “söndürərək” insan hüceyrələrinin ximerik embrionda daha yaxşı yaşamasını təmin edir. Araşdırmanın baş müəllifi Jun Vu bu tapıntı ilə bağlı deyib: 'Bu, insan orqanlarının heyvanlarda yetişdirilməsi imkanlarını artıraraq, qlobal orqan çatışmazlığını həll etməyə kömək edə bilər.'

Etik mübahisələr və praktiki tətbiqlər

İnsan-hayvan ximeralarının yaradılması etik mübahisələrə səbəb olub. Bir çox heyvan hüquqları müdafiəçiləri bu yanaşmaya qarşı çıxır. Lakin son illərdə, genetik olaraq dəyişdirilmiş donuz orqanlarının insanlara transplantasiya edilməsi, yəni 'ksenotransplantasiya', uğurlu nəticələr göstərib. 2024-cü ilin martında Massachusetts General Xəstəxanasında genetik redaktə edilmiş donuz böyrəyinin bir insana transplantasiyası həyata keçirilib. Bu ay isə NYU Langone Sağlamlıq Mərkəzi klinik sınaqlar çərçivəsində ilk xsenotransplantasiyasını həyata keçirib.

İnsan təsiri: Ümid və gələcək perspektivlər

Orqan transplantı gözləyən insanların həyatı, bu cür irəliləyişlər sayəsində dəyişə bilər. Bu sahədəki inkişaflar, bir çox ailəyə ümid işığı gətirir. İnsan-hayvan ximeraları ilə bağlı etik və elmi mübahisələr davam etsə də, onların praktiki tətbiqi dünya miqyasında orqan çatışmazlığını həll etmək üçün mühüm bir addım ola bilər.