Elm adamları tərəfindən yeni aşkar edilən "interstellar işğalçı" kometası 3I/ATLAS, su buzları ilə dolu olduğu məlum olub. Bu suyun 7 milyard il əvvəl kometada möhürləndiyi ehtimal edilir ki, bu da onun Günəş sistemindən daha qədim olduğunu göstərir.

Tədqiqat qrupu həmçinin obyektin üzərində üzvi molekullar, silikatlar və karbon əsaslı minerallar qarışığının olduğunu müəyyən edib. Bu, 3I/ATLAS-ın, Mars və Yupiter arasındakı əsas asteroid kəmərinin kənarlarında yerləşən asteroidlərlə oxşarlıq təşkil etdiyini göstərir. Müşahidələr NASA-nın Havayda yerləşən Mauna Kea dağında quraşdırılmış Infraqırmızı Teleskop Təsisi (IRTF) və Çilidəki Gemini Cənub Teleskopunun Gemini Multi-Obyekt Spektroqrafı vasitəsilə aparılıb.

1 iyul tarixində ATLAS teleskopu tərəfindən aşkar edilən 3I/ATLAS, Günəş sisteminin sərhədlərindən kənardan keçən üçüncü obyekt kimi qeydə alınıb. Daha əvvəl, 2017-ci ildə müşahidə edilən siqar formalı 1I/'Oumuamua və 2019-cu ildə aşkar edilən 2I/Borisov asteroid-kometa hibridi də interstellar obyektlər arasında yer alırdı.

Bəzi elm adamları Günəş sistemində hər an 1 milyona yaxın interstellar "ziyarətçi"nin ola biləcəyini təxmin edirlər. Bunların çoxunun Günəş sisteminin ən kənar hissəsində yerləşən Oort buludunda gizləndiyi düşünülür. 3I/ATLAS və digər interstellar obyektlərin öyrənilməsi, digər planet sistemlərindəki şərtlər haqqında məlumat verə bilər.

"3I/ATLAS aktiv bir kometadır. Onun koması açıq-aşkar görünür və ehtimal ki, əhəmiyyətli miqdarda su buzları ehtiva edir," deyə bu yeni araşdırmanın rəhbəri və Universidad Diego Portales-in alimi Bin Yanq bildirib. "Onun fiziki aktivliyi kometa olaraq təsnif edilməsini təsdiq edir. Ən həyəcanverici tapıntı isə komasında su buzu xüsusiyyətlərinin olmasıdır."

Komalar, kometaların nüvəsindən çıxarılan qaz və tozla əhatə olunmuş buludlardır. Bu materialın spektroskopiya adlanan texnika ilə təhlili, kometanın qayalıq və buz tərkibi haqqında məlumat verir.

"Görünən və yaxın infraqırmızı spektrləri 3I/ATLAS Günəşə yaxınlaşarkən əldə etdik," deyə Yanq bildirib. "Lakin heç bir qaz emissiyası aşkar edilməyib."

Yanq və həmkarları müəyyən ediblər ki, 3I/ATLAS şübhəsiz bir kometadır. Lakin onun bəzi spektral xüsusiyyətləri və toz tərkibi D-tipli asteroidlərlə oxşarlıq təşkil edir. Bu asteroidlər əsas asteroid kəmərində üzvi molekullarla zəngin silikatlar və karbonla birlikdə daxillərində su buzları ehtiva edir.

"Onun əks etdirmə xüsusiyyətləri D-tipli asteroidlərlə və bəzi aktiv kometalarla ən çox uyğun gəlir," deyə Yanq əlavə edib. "3I/ATLAS-ın spektri Tagiş gölü meteorit materialı və su buzu qarışığı ilə uyğun gəlir. Bu, üzvi maddələr, silikatlar, karbonat mineralları və əhəmiyyətli miqdarda su buzu qarışığını göstərir."

Bu tapıntı həmçinin Süd Yolu qalaktikasının təkamülü haqqında daha dərin məlumat verə bilər. Ayrı bir araşdırma, 3I/ATLAS-ın trayektoriyasından istifadə edərək onun Günəşimizdən 2,5 milyard il əvvəl formalaşan ulduzların yerləşdiyi qalaktika bölgəsindən gəldiyini göstərib. Bu, 3I/ATLAS-a 7 milyard illik təxmini yaş verir ki, bu da onu insanlıq tarixində müşahidə edilən ən qədim kometa edir.

"Əgər ilkin su buzu aşkarlanması təsdiqlənərsə, bu, başqa bir planet sistemində formalaşmış və interstellar səyahəti boyunca qorunmuş ən qədim və ən saf suyu təmsil edə bilər," deyə Yanq bildirib.

Yanq və komandası hazırda digər böyük teleskoplardan, o cümlədən Çilidəki Çox Böyük Teleskop və Havayda yerləşən Keck Rəsədxanasından məlumatların tamamlanmasını gözləyir. "Məqsədimiz bu spektrləri birləşdirərək buz aşkarlanmasını təsdiqləmək və obyekt Günəşə yaxınlaşdıqca qaz emissiyalarını axtarmaqdır," deyə Yanq yekunlaşdırıb.

Aydındır ki, 3I/ATLAS elm adamlarını illərlə məşğul etməyə davam edəcək.