Kainatın Ən Qədim Ulduz Partlayışı Aşkarlanıb

Kainatın sirli keçmişinə yeni işıq salan Webb teleskopu, kainatın yaranmasından cəmi 730 milyon il sonra baş vermiş bir ulduz partlayışını aşkar edərək, ən qədim supernovanı qeydə aldı. Bu kəşf, kainatın ilk dövrlərində ulduzların yaranma və ölüm tarixçəsini yenidən yazır.

Gamma-Şüa Partlayışının Sirri

Martın 14-də SVOM missiyası, kainatın uzaq bir nöqtəsindən gələn güclü gamma-şüa partlayışını qeydə aldı. Bu nadir hadisə, son 50 ildə yalnız bir neçə dəfə müşahidə edilmişdir. Gamma-şüa partlayışları adətən bir neçə saniyə davam edir və iki neytron ulduzunun toqquşması və ya neytron ulduzunun qara dəliklə çarpışması nəticəsində meydana gəlir. Lakin bu partlayışın 10 saniyə davam etməsi, onun nəhəng bir ulduzun ölümcül partlayışından qaynaqlandığını göstərdi.

Webb Teleskopunun Gücü

Webb teleskopu, partlayışdan üç ay sonra, iyulun 1-də supernovanı müşahidə etmək imkanına sahib oldu. Bu müddət ərzində supernova parlaqlaşaraq teleskop üçün daha görünən hala gəldi. Astronomlar, bu qədim supernovanın işığının kainatın genişlənməsi ilə uzandığını və hadisənin daha uzun zaman ərzində baş verdiyini təsbit etdilər.

Qədim və Müasir Ulduzların Qarşılaşdırılması

Astronomlar, bu qədim supernovanı daha yaxınlarda baş vermiş supernovalarla müqayisə etdilər. Təəccüblü şəkildə, qədim ulduz partlayışı müasir supernovalarla çox oxşar idi. Professor Nial Tanvir bu barədə belə deyib: "Biz fərqli bir görüntü gözləyirdik, amma Webb teleskopu göstərdi ki, bu qədim supernova müasir olanlara tamamilə bənzəyir."

İnsanlıq Üçün Əhəmiyyəti

Bu kəşf, kainatın ilk dövrlərində ulduzların necə formalaşdığını və öldüyünü daha yaxşı anlamağımıza kömək edir. Astronomlar, Webb teleskopundan istifadə edərək gamma-şüa partlayışlarının sonrakı işıqlanmasını müşahidə etməyi və kainatın inkişaf tarixçəsini daha dərindən araşdırmağı planlaşdırırlar. Professor Andrew Levan deyir: "Bu işıqlanma, Webb teleskopunun daha uzaq qalaktikaları görməsinə və onların barmaq izini aşkar etməsinə kömək edəcək."