NASA-nın James Webb Teleskopu, CT Cha b adlı ekzoplaneti əhatə edən ay yaradıcı diskdə kimyəvi və fiziki xüsusiyyətləri ilk dəfə birbaşa ölçərək elm dünyasına yeni məlumatlar təqdim etdi. Bu diskdə karbon zəngin materialların mövcudluğu müşahidə olunsa da, hələlik ayların formalaşdığına dair birbaşa sübut tapılmayıb.

Disk və Planetin Xüsusiyyətləri

CT Cha b, Yer kürəsindən 625 işıq ili uzaqlığında yerləşir və gənc bir ulduzun ətrafında dövr edir. Ulduzun yaşı cəmi 2 milyon il olsa da, bu cisim onun ətrafındakı böyük akkreasiya diskindən fərqlidir. Ulduz və planet arasındakı məsafə 74000 milyon kilometrdir, bu isə onların kimyəvi tərkiblərinin fərqli olmasına səbəb olur.

Ay və Planetlərin Formalaşması

Ayların və planetlərin yaranması, qalaktikamızdakı planet sistemlərinin təkamülünü anlamaq üçün vacibdir. Elm adamları hesab edirlər ki, aylar planetlərdən daha çoxdur və bəziləri həyat üçün uyğun mühit ola bilər. Webb Teleskopunun təqdim etdiyi məlumatlar, 4 milyard il əvvəlki günəş sistemimizin yaranma dövrü ilə müqayisələr aparmağa imkan verir.

Kimyəvi Tərkib və Müşahidələr

Webb Teleskopu vasitəsilə CT Cha b-nin diskində diasetilen, hidrogen sianid, propin, asetilen, etan, karbon qazı və benzol kimi maddələr aşkar edilmişdir. Bu karbon zəngin kimyəvi tərkib, ulduzun ətrafındakı diskdə mövcud olan su ilə əhəmiyyətli fərqlər göstərir. Bu fərqlər, iki disk arasındakı kimyəvi təkamülün sürətli olduğunu sübut edir.

Ayların Yaranma Prosesi

Bu diskdə ayların yaranması prosesi, Yupiterin dörd əsas ayının necə formalaşdığını izah edən nəzəriyyələrə işıq tutur. Ganymede və Callisto kimi ayların buz və qayalıq nüvələrdən ibarət olduğu düşünülür. Elm adamları, bu proseslərin tərkibini və zaman çərçivəsini daha yaxşı anlamaq üçün digər sistemləri müşahidə etməyə davam edəcəklər.

Gələcək Araşdırmalar

Araşdırma qrupu, Webb Teleskopunun köməyi ilə oxşar obyektlərin kimyəvi və fiziki xüsusiyyətlərini daha geniş şəkildə öyrənməyi planlaşdırır. Bu araşdırmalar, ayların və planetlərin yaranma mexanizmlərini daha dərindən anlamağa kömək edəcək.

James Webb Teleskopu, NASA, ESA və CSA-nın birgə rəhbərliyi ilə fəaliyyət göstərən dünyanın ən qabaqcıl kosmik elmi müşahidə mərkəzidir. Teleskop, günəş sistemimizdəki sirrləri açmaqla yanaşı, uzaq dünyaları və kainatın sirli quruluşlarını araşdırır.