James Webb Kosmik Teleskopunun Kəşfi

James Webb Kosmik Teleskopu (JWST) alimlərə planetlərin yaranma prosesini daha dərindən öyrənmək imkanı verir. Son araşdırmalarda, teleskop 8000 işıq ili uzaqlıqda yerləşən NGC 6357 ulduz formalaşma bölgəsində qəribə bir ulduz diski aşkar edib. Bu diskdə su demək olar ki, yoxdur, lakin karbon dioksid zənginliyi müşahidə olunub.

Əvvəlki Nəzəriyyələrə Meydan Oxuyur

Adətən, planetlərin yaranma disklərində suyun bolluğu gözlənilir. Lakin Stockholm Universitetinin astronomiya bölməsinin doktorantı Jenny Frediani bu diskin su ehtiyatının çox az olduğunu və bunun mövcud nəzəriyyələrlə ziddiyyət təşkil etdiyini bildirib. Bu tapıntılar "Astronomy & Astrophysics" jurnalında 29 avqust 2025-ci ildə dərc olunub.

İki Əsas İzah

Frediani bu qəribəliklə bağlı iki fərqli izah təqdim edir:

1. Ulduzdan və ya yaxınlıqdakı böyük ulduzlardan gələn güclü ultrabənövşəyi radiasiya diskin su ehtiyatını erkən mərhələdə azalda bilər.
2. Bölgədəki toz hissəcikləri karbon dioksidlə örtülmüş ola bilər ki, bu da yerli ekoloji şərtlərlə bağlıdır.

JWST-nin Unikal İmkanları

JWST ulduz-formalaşma bölgələrindəki disklərin kimyəvi tərkibini öyrənmək üçün misilsiz imkanlara malikdir. Teleskop Lagrange nöqtəsində yerləşir və Yer işığından uzaqda olduğu üçün yüksək həssaslıqla müşahidələr aparır.

Gələcək Araşdırmalar və Yükseltmələr

Frediani, bu sistemdəki qəribəliklərin araşdırılmasının davam edəcəyini qeyd edir. Avropa Cənub Rəsədxanasının Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) rəsədxanasında 2030-cu illərdə tamamlanacaq yeni yükseltmələr bu disklərin kimyəvi tərkibini daha dəqiq öyrənməyə imkan verəcək. Bundan əlavə, 2027-ci ildə tamamlanması gözlənilən 39 metrlik Çox Böyük Teleskop (ELT) disklərdəki substruktur detallarını və planetlərin yaranma prosesini daha yaxşı anlamağa kömək edəcək.

Nəticə

James Webb Kosmik Teleskopunun bu kəşfi, planetlərin yaranma prosesi haqqında daha geniş məlumat əldə etməyə imkan verir. Bu, gələcək araşdırmalar üçün mühüm bir addım hesab olunur və ulduz disklərinin kimyəvi xüsusiyyətlərini daha yaxşı anlamağa imkan yaradacaq.