James Webb Kosmik Teleskopu (JWST) Saturnun atmosferində əvvəllər görünməmiş mürəkkəb və sirli strukturlar aşkar edib. Bu tapıntılar Geophysical Research Letters jurnalında yayımlanıb və Helsinki şəhərində keçirilən EPSC-DPS2025 birgə toplantısında təqdim olunub. Araşdırmaya rəhbərlik edən Tom Stallard bildirib ki, JWST vasitəsilə Saturnun aurorasını və yuxarı atmosferini bu qədər detallı şəkildə müşahidə etmək ilk dəfə mümkün olub. "Gözləntilərimizdən fərqli olaraq geniş yayılan emissiyalar əvəzinə incə naxışlı muncuqlar və ulduz formalı strukturlar gördük," deyə Stallard qeyd edib.

İonosferdə Muncuq Formalı Strukturlar

JWST müşahidələri zamanı Saturnun ionosferində (1100 km hündürlükdə) qaranlıq, muncuq formalı strukturlar aşkar olunub. Bu strukturlar parlaq auroral haloların içində yerləşib və saatlarla sabit qalıb, lakin zamanla yavaş hərəkət etdiyi müşahidə edilib. Bu müşahidələr, Saturnun magnetosferi ilə atmosferin fırlanması arasındakı kompleks qarşılıqlı təsirlərə işıq tuta bilər.

Stratosferdə Asimmetrik Ulduz Forması

Saturnun stratosferində (600 km hündürlükdə) isə asimmetrik ulduz formalı struktur aşkar edilib. Bu struktur planetin şimal qütbündə yerləşir və yalnız altı qolundan dördü görünür, iki qol isə naməlum səbəblərdən itkin hesab edilir. Araşdırma qrupu bu strukturların Saturnun atmosferindəki dərin proseslərə bağlı ola biləcəyini düşünür.

Atmosfer Qatları Arasında Əlaqə

Muncuq formalı strukturlar və ulduz formalı strukturların məkan üzrə üst-üstə düşməsi, atmosferin müxtəlif qatları arasında mümkün bir əlaqəni göstərir. Qrup bu fenomenin Saturnun alt atmosferindəki məşhur altıbucaqlı bulud naxışı ilə də əlaqəli ola biləcəyini qeyd edib. "Bu naxışlar, atmosferin sütunvari strukturlarla bir-birinə təsir edən proseslərə işarə edir," deyə Stallard bildirib.

Müşahidələrin Əhəmiyyəti

JWST-nin Near Infrared Spectrograph aləti vasitəsilə ionosferdəki H₃⁺ ionları və stratosferdəki metan molekulları müşahidə edilib. Bu molekullar Saturnun atmosferindəki kimyəvi və fiziki proseslər haqqında dəyərli məlumatlar təqdim edir. Stallard əlavə edib ki, JWST-nin həssaslığı atmosferin zəif emissiyalarını müşahidə etmək üçün inqilabi imkanlar yaradıb.

Gələcək Araşdırmalar

Araşdırma qrupu JWST vasitəsilə Saturnda əlavə müşahidələr aparmaq üçün vaxt ayrılmasını ümid edir. Saturnun ekinoks dövründə, planetin Günəşə olan meyli dəyişdiyi zaman bu strukturların görünüşü də dəyişə bilər. Stallard bildirib ki, bu dövrdə müşahidələrin aparılması atmosferin mövsümi dəyişikliklərini daha yaxşı anlamağa kömək edəcək.

Bu tapıntılar, qaz nəhəngi planetlərdəki atmosfer dinamikasını anlamaq baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir. Lakin strukturların arxasında duran prosesləri tam izah etmək üçün daha çox araşdırma tələb olunur.