Waterloo Universitetindəki tədqiqatçılar tərəfindən hazırlanan ovuc içi ölçüsündə cihaz, su təchizatında toksik bakteriyaları sürətlə və ucuz şəkildə aşkarlamaqla həyatları xilas edə və xəstəliklərin qarşısını ala bilər. E. coli bakteriyası, məməlilərin həzm sistemində geniş yayılmış bir mikrob olaraq, hər il dünyada təxminən 230 ölümə və 3 milyon kəskin xəstəliyə səbəb olur. Xüsusilə körpələr və kiçik uşaqlar bu bakteriyadan daha çox təsirlənir. Bu məlumat ABŞ-ın Milli Sağlamlıq İnstitutunun araşdırmasından götürülüb.

Waterloo Universitetinin alimləri, qlobal pandemiya dövründə COVID-19 virusunu aşkarlamaq üçün inkişaf etdirdikləri texnologiyanı təkmilləşdirərək bu cihazı hazırlayıblar. "Texnologiyamızın sağlamlığa əhəmiyyətli təsir göstərə biləcəyinə əminik," deyə cihazın yaradıcılarından biri olan və Kanada Mikrofluidik Texnologiyalar üzrə Tədqiqat Kafedrasının rəhbəri, mexaniki və mekatronik mühəndislik professoru Dr. Kerolayn Ren bildirib. Professor Ren cihazın həm spesifiklik (E. coli-ni digər bakteriyalardan fərqləndirə bilmə qabiliyyəti), həm də həssaslıq baxımından çox dəqiq olduğunu vurğulayıb.

Cihazın istehsal dəyəri cəmi 70 ABŞ dolları təşkil edir. Cihazın əsas komponentlərindən biri qızıl örtüklü, təxminən 10 millimetr ölçüsündə sensor və vektor şəbəkə analizatoru (VNA) adlanan kiçik bir alətdir. Sensor antibodiya (immun sistem tərəfindən istehsal olunan protein növü) ilə örtülüb. Bu antibodiya, su nümunəsində E. coli varsa, bakteriyanı öz səthinə cəlb edir və bağlayır. E. coli antibodiya ilə bağlandıqda, sensor tərəfindən yayılmış mikrodalğaların rezonans tezliyində bir dəyişiklik yaranır. Bu dəyişiklik VNA tərəfindən aşkarlanır və analiz edilərək bakteriyanın mövcudluğu və konsentrasiyası real vaxtda müəyyən edilir.

Cihaz yalnız bir neçə damcı su ilə sınaqdan keçirilib, lakin Ren texnologiyanın beynəlxalq E. coli standartlarına uyğun olaraq daha böyük nümunələrin test edilməsi üçün genişləndirilə biləcəyini bildirib. Hazırkı E. coli testləri adətən su nümunələrinin toplanması və mərkəzləşdirilmiş laboratoriyalara daşınmasını tələb edir. Bu proses günlərlə gecikmələrə səbəb olur və insanları xəstəlik riskinə salır. Waterloo cihazı isə sürətli nəticələri, aşağı qiyməti və daşınma qabiliyyəti ilə evlərdə, su təmizləmə zavodlarında və su hövzələrində çirklənməni mütəmadi olaraq monitorinq etmək üçün ideal vasitədir.

Xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə bu cihazın əhəmiyyəti böyükdür. Bu bölgələrdə insanlar E. coli çirklənməsindən daha çox təsirlənir və laboratoriya əsaslı testlərə çıxış məhduddur. Məsələn, Sub-Sahara Afrikada aparılan bir araşdırmada ev təsərrüfatlarının 71%-ində su nümunələrinin çirkli olduğu müəyyən edilib. "Su ilə bağlı qaydalar çox sərtdir və yeni texnologiyanı tez bir zamanda qəbul etmək çətindir," deyə Ren bildirib. O, həmçinin elmi ictimaiyyəti və özəl sektoru bu cihazı geniş şəkildə əlçatan etmək üçün təşviq etməyə ümid etdiyini qeyd edib.

Daha çox məlumat: Weijia Cui və digərləri, "Su nümunələrində E. coli-nin reagent tələb etməyən sürətli aşkarlanması üçün funksionallaşdırılmış mikrodalğa biosensor," Biosensors and Bioelectronics (2025). DOI: 10.1016/j.bios.2025.117334

Mənbə: Waterloo Universiteti